De afgelopen jaren ontdekte elementen 113, 115, 117 en 118 hebben eindelijk een officiële naam gekregen.
Oké, ze bekken niet zo lekker als ‘ijzer’, ‘tin’ of ‘goud’, maar het zijn toch echt ook scheikundige elementen: nihonium, moscovium, tennessine en oganesson. Deze week maakte de International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) bekend dat de elementen met atoomgetal 113, 115, 117 en 118 voortaan officieel zo mogen worden genoemd. De eerdere, fantasieloze namen ununtrium, ununpentium, ununseptium en ununoctium kunnen daarmee definitief op de schroothoop.
Alternatieve namen
Afgelopen zomer schreven we al over de nieuwe namen van deze meer-dan-loodzware elementen – maar toen waren ze nog niet helemaal definitief. Er moest namelijk nog een periode van vijf maanden volgen waarin mensen bezwaar konden maken tegen de namen. Die periode is nu voorbij, waardoor de IUPAC er eindelijk een klap op heeft kunnen geven.
Er kwamen overigens wel degelijk een boel reacties vanuit het publiek gedurende de afgelopen maanden. Veel mensen suggereerden alternatieve namen, maar die negeerde de organisatie. Alleen de ontdekkers van een nieuw element mogen namelijk een naam aandragen.
Ook het kritiekpunt dat de afkorting van tennesine, Ts, binnen de scheikunde al een andere betekenis heeft, legde de IUPAC naast zich neer. “Er zijn heel veel afkortingen van twee letters die meerdere betekenissen hebben”, schrijft de organisatie in een persbericht. “Wij hebben geconcludeerd dat de context waarbinnen de afkorting wordt gebruikt wel duidelijk maakt wat ermee wordt bedoeld.”
Japan, Moskou en Tennessee
En waar komen de nieuwe namen dan vandaan? Nihonium is afgeleid van Nihon, de Japanse naam voor Japan. Deze naam werd voorgesteld door onderzoekers van het Japanse onderzoekscentrum waar het element werd ontdekt (zie foto). Moscovium komt van Moskou en werd, inderdaad, voorgesteld door Russische wetenschappers. Tennesine is vernoemd naar de Amerikaanse staat Tennessee, waar een aantal labs en universiteiten liggen die zich bezighouden met de zoektocht naar nieuwe zware elementen.
Een iets andere achtergrond heeft oganesson. Die naam slaat niet op een stad, gebied of land, maar op een persoon: Yuri Oganessian. Deze Russische wetenschapper, inmiddels 83, speelde een grote rol bij het ontdekken van een aantal zware elementen. En Oganessian mag zich best verguld voelen vanwege deze vernoeming. Slechts twaalf andere elementen werden vernoemd naar personen – en maar één keer eerder ging het daarbij om iemand die op dat moment nog leefde.
Bronnen: IUPAC, Physics World