Bruine dwergsterren met temperaturen van 97 en 27 graden Celsius haalden onlangs het wetenschapsnieuws. Welke is het koudst?

Op 23 maart schreven we over een bruine dwergster die “de temperatuur van een vers gezet kopje thee” zou hebben – 97 graden Celsius – en daarmee de koelste ‘ster’ van dit type tot nu toe zou zijn. Ongeveer op hetzelfde moment rapporteerde de nieuwssite van het Amerikaanse wetenschappelijke tijdschrift Science dat er een vergelijkbare dwergster was gevonden van circa 27 graden; “niet warmer dan een zomerdag”. Betekent dit dat de bruine dwerg waar wij het over hadden nu al zijn record kwijt is, of het misschien zelfs nooit heeft gehad?

Nee, het blijkt ietsje ingewikkelder te liggen, zo zegt de Franse astronoom Philippe Delorme, zelf betrokken bij de temperatuurbepaling van de ‘97-graden-dwerg’, CFBDSIR J1458+1013B (verder CF). “Die 27 graden is een ondergrens; onze 97 graden een gemiddelde. Er is een kleine kans dat onze dwerg koeler is dan 27 graden.”

Daarnaast is de ‘27-graden-dwerg’, WD 0806-06 (verder WD) genaamd, slechts twee keer waargenomen, waarbij bovendien twee keer werd gekeken naar hetzelfde golflengtegebiedje (4,5 micrometer). Astronomen observeerden CF veel vaker én bij meer verschillende golflengtes, wat de temperatuurbepaling van deze laatste dwerg een stuk betrouwbaarder maakte. Bovendien is een vergelijking tussen de twee lastig doordat CF niet werd bekeken bij die ene golflengte waarbij WD werd bestudeerd.

“Op basis van de data die we nu voor handen hebben, is niet te zeggen welke dwerg het koelst is”, concludeert Delorme dan ook. “Op het moment bevinden ze zich in hetzelfde temperatuurbereik, dat 200 graden lager ligt dan de koelst bekende objecten van een maand geleden. Dát is de reden dat astronomen opgewonden raken van zowel WD als CF, gecombineerd met het feit dat ze allebei een atmosfeer hebben met een temperatuur waarbij vloeibaar water zou kunnen voorkomen.”

Zou Delorme op dit moment moeten gokken welke dwerg nu echt het koelst is, dan zou hij zijn geld overigens zetten op WD, en niet op de bruine dwerg waar hij zelf onderzoek naar heeft gedaan. Maar welke van de twee daadwerkelijk de laagste temperatuur heeft, is dus op dit moment nog niet te zeggen.

Beeld: L. Calçada/ESO