Bah, een vlieg in je glas wijn! Nu maar hopen dat het een mannetje is, want alleen vrouwtjesvliegen zijn in staat je wijnsmaak te ruïneren, suggereert nieuw onderzoek.
Het is menigeen overkomen. Zit je na een drukke werkdag op de bank lekker bij te komen met een goed glas wijn, valt er een vlieg in. Bij een mannetjesvlieg is er geen nood en kun je na verwijdering prima verder drinken (als je tenminste nog wil). Een vrouwtjesvlieg, daarentegen, laat een type feromoon los dat je wijnsmaak goed kan verpesten. Dat is althans wat een team biologen van de Zweedse Universiteit voor Landbouwwetenschappen beweert in een publicatie op bioRxiv (een pre-printserver).
Vijf minuten dompelen
Een vrouwtjesfruitvlieg produceert zo’n 2,4 nanogram feromonen per uur. Met dit stofje hoopt zij mannetjes te verleiden. Een aantal jaar terug identificeerden en isoleerden de onderzoekers het feromoon. Toen kwam de vraag al op of het waar is wat sommige wijnproevers beweren; dat een vlieg in je wijn de smaak verpest.
Dit jaar nam het team de proef op de som. Ze vroegen acht ervaren wijnproevers uit de Baden-wijnstreek uit Duitsland mee te doen aan een wijnproeverij. In sommige glazen wijn waren vrouwtjesvliegen voor vijf minuten gedompeld, in andere mannetjesvliegen en weer andere wijnglazen bevatten diverse concentraties synthetische feromonen. Ook waren een paar glazen wijn ter controle ongemoeid gelaten.
Ranzige smaak
Alle wijnexperts beoordeelden de geur van de wijn als sterker en intenser wanneer er een vrouwtjesvlieg in had gelegen, ten opzichte van een mannetjesvlieg en geen vlieg. Ook de smaak was beïnvloed. Die werd al bij 1 nanogram synthetisch feromoon als ‘enigszins onplezierig’ ervaren. Bij 10 nanogram in het glas werd de smaak door sommige proevers zelfs als ranzig omschreven, hetzelfde als bij de vrouwtjesvlieg.
Dit wijst er volgens de wetenschappers op dat zelfs als je een vrouwtjesvlieg direct verwijdert je wijntje negatief kan zijn beïnvloed. Mogelijk blijft de geur zelfs hangen nadat het glas in de vaatwasser is geweest.
Eitjes leggen
“Dat mensen door insecten afgescheiden chemische verbindingen kunnen ruiken is op zich niets bijzonders”, stelt entomoloog Wijnand Heitmans (Universiteit Leiden). “Als je een rups opkweekt om er een vlinder uit te krijgen kun je met je neus goed waarnemen dat een citroenvlinder (ruikt niet naar citroen) heel anders ruikt dan een groot koolwitje (ruikt niet naar kool). Wat mij niet bekend was, was dat de mens een zo kleine hoeveelheid al kan detecteren. Je zou dat eerder verwachten bij een hond of kat.”
“Een interessant onderzoek dus, maar omdat de studie nog niet getoetst is, moeten we nog even afwachten of de bevindingen blijven staan,” vervolgt Heitmans. “Jammer dat de onderzoekers in het artikel trouwens niet de evolutionaire en chemische ecologie scherper bediscussiëren. Nu blijft het bij een verklaring van een oude anekdote.”
“Zelf heb ik het idee dat het best eens zo zou kunnen zijn dat het seksferomoon van de vrouwtjesfruitvlieg niet alleen betrokken is het bij het lokken van mannetjes, maar dat het door de onaangename geur ongenode gasten weghoudt op de plaats waar het vrouwtje eieren wil leggen. In dit geval wijn.”
Grappig zijn de bevindingen (als ze kloppen) zondermeer. Houd die (vrouwtjes)vlieg dus maar liever weg van je heerlijke glas wijn. Maar dat hoeven we je vast geen twee keer te vertellen!
Bronnen: bioRxiv, New Scientist
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!