Wanneer je de woorden rood, oranje, paars in andere kleuren leest, gaat dat behoorlijk lastig. Hoe komt dat?

Noem eens de kleuren van de volgende woorden: blauw, geel, groen. Moeilijk hè?

Het is veel makkelijker om de woorden gewoon voor te lezen. KIJK-lezer Mark Borrenbergs zag deze zogenoemde Stroop-taak (genoemd naar psycholoog John Stroop) op tv bij Mindf*ck. “Kleur wordt geregistreerd in één hersendeel; woorden in een ander deel, en dat zorgt voor een conflict, legde Victor Mids uit”, schrijft Mark. “Maar waarom heeft het hersendeel dat de woorden registreert dan de overhand?”

Automatische piloot

De moeilijkheid bij de Stroop-taak is dat lezen automatisch gaat, terwijl je actief je best moet doen om een kleur te benoemen, vertelt dr. Martin van Boxtel (vakgroep Psychiatrie en Neuropsychologie, Maastricht University). In ons dagelijks leven zien we volop kleuren maar die gaan we niet automatisch benoemen, terwijl je wél automatisch elk woord leest dat binnen je blikveld valt. “Je moet dus bewust die neiging om te lezen onderdrukken. Tenzij je analfabeet bent, is dat heel lastig.”

Uit testen blijkt dat het minder tijd kost om een woord voor te lezen dan om te zeggen welke kleur iets heeft. “Het kost ook wat tijd om de waargenomen kleur om te zetten in taal, wat bij voorlezen niet nodig is”, licht Van Boxtel toe.

Gewoon negeren

Met de Stroop-taak kun je inschatten hoe goed de frontale hersendelen van mensen werken. Die zijn namelijk betrokken bij het onderdrukken van automatische reacties. “Eerst meten we hoe snel mensen kleurennamen in zwarte inkt voor kunnen lezen, daarna hoe snel ze de kleur van vierkantjes kunnen benoemen. Pas dan bieden we woorden met de ‘verkeerde’ kleur aan. Op die manier kunnen we corrigeren voor traagheid bij het lezen of herkennen van kleuren, want het gaat ons echt om het onderdrukken van dat automatisme.”

Ouderen en mensen met hersenbeschadigingen doen langer over de Stroop-taak, en lager opgeleiden zijn meestal trager dan hoger opgeleiden. “Dat zal samenhangen met het hogere IQ van hoger opgeleiden. Een automatische neiging onderdrukken is een vorm van intelligent gedrag.” Wie vaak Stroop-taken doet, wordt er wel beter in. “Net zoals bij alle taken kun je jezelf trainen, in dit geval om de tekst te negeren”, zegt Van Boxtel.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl! Deze vraag kon je vinden in KIJK 10/2017.

Tekst: Diana de Veld

Lees ook:

• Nieuwe optische illusie neemt ons weer in de maling
• Hoe werkt deze optische illusie?

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!