In de Facebook-game Farmville kan alles wat je doet worden geregistreerd om het spel nog verslavender en lucratiever te maken. Klinkt als een louche praktijk, maar verrassend genoeg kent ‘datamining’ in computerspellen óók prettigere toepassingen. KIJK gaat op onderzoek.

Het is nogal een creepy idee: jij zit een spel te spelen op internet, en intussen registreert de gameontwikkelaar als een soort Big Brother al jouw acties. Het gebeurt, en het heet datamining. Zo’n beetje elke pixel levert meetbare gegevens op, en als ettelijke miljoenen mensen dagelijks spelen, resulteert dat al snel in een enorme berg gegevens. Met dit voorbeeld in gedachten is het logisch dat datamining in de entertainmentindustrie een dubieuze reputatie heeft. Vaak is geld het enige doel van het ‘gegevens graven’ en wordt er bovendien doelbewust een vorm van verslaving aangewakkerd. Toch wordt er met behulp van datamining binnen en buiten de entertainmentsector ook vernieuwend en belangrijk onderzoek gedaan.

Datamining heeft de afgelopen jaren een enorme opmars gemaakt. Zoals bij het spel Farmville, een waar fenomeen op Facebook, met tientallen miljoenen actieve gebruikers. Spelers bouwen in deze game een boerderij op door gewassen te verbouwen, met hun Facebook-vrienden samen te werken en speciale voorwerpen aan te schaffen.

Achter de schermen slaat ontwikkelaar Zynga intussen elke muisklik op in een enorme database. Deze informatie wordt gekoppeld aan acties van de speler, zoals het aanschaffen (met echt geld!) van een speciaal voorwerp. Door kleine aanpassingen te maken in het spel en het resultaat opnieuw te meten, kan Zynga vervolgens bepaalde handelingen uitlokken. Zo blijkt bijvoorbeeld dat de grootte en kleuren van sommige knopjes invloed hebben op het koopgedrag van spelers. De gegevens worden bij deze games ook gebruikt om zogenoemde compulsion loops te perfectioneren; aanpassingen in de game waardoor spelers worden verleid om langer door te spelen en vaker terug te keren.

Aan deze praktijken kleven nogal wat ethische bezwaren. Het komt erop neer dat er op basis van gamersgedrag allerlei trucs worden bedacht, met als enige doel om die gamers vaker en langer te laten spelen én om hen geld af te troggelen door hen via microtransacties voor allerlei dingen te laten betalen. Bovendien wordt er regelmatig gemeten zonder duidelijke waarschuwing vooraf. Als je vervolgens bedenkt dat games als Farmville ook onder kinderen populair zijn, is de conclusie snel getrokken. Vuile honden zijn het, die dataminers.

Maar dit is slechts het halve verhaal. Datamining wordt namelijk óók gebruikt voor nobelere doeleinden, zowel in de entertainmentsector als op universiteiten.

Dit is het eerste gedeelte van een artikel uit KIJK 6/2011, in de winkel van 6 mei tot en met 2 juni. De tekst werd geschreven door Jesse Zuurmond.

Meer informatie:

• The Restaurant Game Project (zie ook het filmpje beneden)
• Control: Meten is weten. Gamesdesignen met getallen

Beeld: Farmville/Zynga (links)/The Restaurant Game/MIT (rechts)