Het dikke ijs van Oost-Antarctica heeft jarenlang aardbevingen ‘verhuld’, wijst nieuw onderzoek uit. 

Het jaar 1982 was een bijzonder jaar voor geologen. Toen werd de allereerste aardbeving op Antarctica gedetecteerd. In de tientallen jaren die volgden, namen wetenschappers nog acht aardbevingen waar. Dat bracht de totale score op negen aardbevingen en dat is niet veel. Aardwetenschappers kwamen met allerlei hypotheses waarom er zo weinig seismische activiteit is op Antarctica: de tektonische platen bewegen tergend langzaam of de enorme overbelasting van ijs verhindert de bewegingen.

Maar nu blijkt, na jaren onderzoek, dat er wel degelijk veel aardbevingen plaatsvinden op het ijzige continent, ze zijn alleen nooit goed gemeten door een gebrek aan de juiste instrumenten.

Genoeg activiteit

Hoe kon er in een tijdsbestek van tientallen jaren zo weinig aardbevingen zijn waargenomen op Antarctica?  Deze vraag zette onderzoeker Amanda Lough (toen nog een student) van de Drexel University (VS) ertoe om een reeks sensoren te plaatsen in het oosten van het continent. In 2007 begon ze aan haar studie – die uiteindelijk tien jaar in beslag nam – en installeerde een serie breedband-seismografen op Oost-Antarctica.

In 2009 gebeurde er iets bijzonders: in een tijdsbestek van slechts één jaar namen de sensoren maar liefst 27 aardbevingen waar, met een magnitude tussen de 2,1 en 3,9, wat het totale aantal geregistreerde gebeurtenissen ooit in een klap verdrievoudigde.

In de gaten houden

“Uiteindelijk was het ontbreken van geregistreerde seismische activiteit niet het gevolg van een gebrek aan aardbevingen, maar een gebrek aan instrumenten die dichtbij genoeg waren om de gebeurtenissen vast te leggen”, legt Lough uit. Dus in plaats van uitzonderlijk stabiel te zijn, lijkt het erop dat Oost-Antarctica niet genoeg op de voet werd gevolgd.

“Er waren voor circa 2007 wel een aantal seismografen op Antarctica maar deze besloegen niet het binnenste van dit continent”, zegt geoloog Dennis Voeten. “Er werden derhalve nagenoeg geen aardbevingen gemeten, en degenen die wel konden worden ontdekt waren meestal al vrij zwaar en konden soms zelfs ook met seismografen op andere continenten worden gemeten. Er werd daarom wel gedacht dat Antarctica ongewoon kalm was, mogelijk door een stabiliserende druk van de sneeuw op het continent”

Kraton

In het onderzoek – dat onlangs is gepubliceerd in Nature Geoscience – noemen de aardwetenschappers Oost-Antarctica een kraton: een continentale aardkorst die al lange tijd stabiel is. Bovendien is het gebied vergelijkbaar met andere kratons over de hele wereld, zoals het Laurentiaplateau.

“Het onderzoek heeft aangetoond dat Antarctica niet ongewoon rustig is maar de ‘gebruikelijke’ activiteit voor een stabiel kraton vertoont. De berg- en heuvelruggen die werden aangetroffen, behoren waarschijnlijk tot een oeroud riftsysteem (the East Antarctica Rift System) waar in het verleden delen van het continent uit elkaar bewogen (zo is bijvoorbeeld ook de Atlantische Oceaan ontstaan). Hoewel het riftsysteem op Antarctica nu dus redelijk is uitgedoofd, betreft het wel een zwak punt in het continent waarin lokale aardbevingen zich concentreren.”

Maar de les die wetenschappers vooral kunnen trekken uit de uitkomst van dit onderzoek is meten is weten, want wat je niet meet, kun je ook niet weten.

Bronnen: Nature Geoscience, Drexel University, ScienceAlert

Lees ook:

• Gat groter dan Nederland op Antarctica waargenomen
• 91 vulkanen gevonden op Antarctica verstopt onder ijs

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!