Richard Overy zegt het in zijn inleiding meteen zelf maar: “Geen tijdperk uit de recente geschiedenis is zo uitvoerig beschreven als dat van het Derde Rijk.”
Toch kun je zijn Kroniek van het Derde Rijk allesbehalve een dertien-in-een-dozijn-boek noemen. Dat komt vooral doordat Overy tot de meest gezaghebbende deskundigen op het gebied van Adolf Hitlers terreurstaat en de Tweede Wereldoorlog behoort. En altijd weet hij glashelder de grote lijnen te schetsen, zonder de pakkende details uit het oog te verliezen.
Goed beschouwd is Kroniek van het Derde Rijk daardoor zelfs twee boeken in één geworden. De hoofdtekst bevat het huiveringwekkende verhaal van Hitlers machtsgreep in Duitsland, zijn onderwerping van Europa, de militaire tegenslagen die daarna volgden, en uiteindelijk de totale catastrofe. Natuurlijk besteedt Overy daarbij eveneens aandacht aan de grootste misdaad van het Derde Rijk, de Holocaust. Of beter gezegd: de oorlog van de nazi’s tegen de Joden. Hij laat zien dat die niet uit één enkel bevel voortkwam, maar het resultaat was van “een aantal patronen die zich geleidelijk vervlochten tot een programma voor systematische massamoord.”
Daarnaast heeft Overy in het boek tientallen documenten en ooggetuigenverslagen opgenomen die de geschiedenis van het Derde Rijk als het ware van binnenuit illustreren. Het eerste programma (uit 1920) van Hitlers Nationaal-Socialistische Duitse Arbeiderspartij bijvoorbeeld, een fragment uit de Neurenberger ‘rassenwetten’, de tekst van de bevelen waarmee de leiding van de Wehrmacht soldaten het groene licht gaf om tijdens de strijd in Rusland oorlogsmisdaden te begaan, of een rapport van de Sicherheitsdienst over de stemming onder het Duitse volk in 1943, toen het tij van de oorlog zich tegen het Derde Rijk had gekeerd.
Sleutelfiguren van het regime – onder wie Hermann Göring en Heinrich Himmler – worden in korte, aparte teksten belicht. Dat geldt ook voor organisaties als de SS en de Hitlerjugend, de nazi-economie en de rechtspraak, en militaire mijlpalen, zoals de ondergang van het slagschip Bismarck. Honderden, vaak indrukwekkende foto’s (deels in kleur) maken van Kroniek van het Derde Rijk een compleet overzichtswerk. Kortom, een prachtig boek over een afschuwelijk onderwerp. -Leo Polak
hardcover | 408 pagina’s | De Bezige Bij | € 49,90 | ISBN 978 90 234 5884 5
Neem hier een jaarabonnement op KIJK en je krijgt dit boek erbij cadeau!