‘Zacht weefsel’ uit een ichthyosauriërfossiel, zou volgens onderzoekers laten zien dat het zeereptiel het een en ander gemeen zou hebben met moderne zeezoogdieren.
Het Jura, zo’n 201 tot 145 miljoen jaar geleden, was de bloeiperiode van de dinosauriërs. Plantenetende reuzen zoals de Diplodocus, Seismosaurus en Brachiosaurus zwerfden over het land, maar ook de oceanen huisden talloze, soms immense reptielen.
Misschien niet zo groot als de Liopleurodon, maar net zo interessant, waren de dolfijn-achtige ichtyosauriërs. De zeereptielen hadden namelijk meer met de zeezoogdieren gemeen dan hun ronde kop en lange snuit. Analyses van restanten van zacht weefsel uit een Stenopterygiusfossiel zouden laten zien dat het dier waarschijnlijk ook deels warmbloedig was, blubber had, en zich, net als dolfijnen, camoufleerde.
Lees ook: Genoom ‘warmbloedige’ hagedis in beeld gebracht
De Stenopterygius is een geslacht zeereptielen, onderdeel van de ichthyosauriërs, die leefde tijdens het vroege Jura. Ze werden zo’n twee tot drie meter lang. Bron: Nobu Tamura/Wikipedia
‘Zacht fossiel’
“We stappen een beetje af van het idee dat een fossiel compleet versteend is”, vertelt paleontoloog en dinosaurusexpert Anne Schulp (Naturalis Biodiversity Center). “Het wordt steeds duidelijker dat resten van materiaal dat oorspronkelijk biologisch weefsel was, zoals afbraakproducten en pigmentcellen, in zekere mate bewaard kunnen blijven.”
Dit onderzoek, dat in vakblad Nature werd gepubliceerd, is een voorbeeld van hoe de nieuwste onderzoekstechnieken gebruikt kunnen worden om alle beetjes informatie uit dit soort ‘zachte fossielen’ te halen. “Leuk is,” vertelt Schulp, “dat ze het volledige arsenaal aan technieken hebben toegepast, waaronder ook een paar nog wat controversiële.”
“Een van de auteurs, Mary Schweitzer, was de eerste die biologische moleculen uit versteende dinosaurusfossielen wist te onttrekken”, vertelt paleontoloog Dennis Voeten (. Toch gelooft niet iedereen dat biologisch materiaal miljoenen jaren bewaard kan blijven. “Volgens sommigen moeten dergelijke biologische structuren veel jonger zijn, of zelfs slechts recente vervuiling. Toch zijn er inmiddels in veel meer fossielen, sommige veel ouder, vergelijkbare structuren aangetroffen.”
Het 85 centimeter lange, 180 miljoen jaar fossiel is extreem goed bewaard gebleven. Met een scala aan nieuwe technieken waren onderzoekers in staat de cellulaire en moleculaire samenstelling van bepaalde weefsels te achterhalen. Bron: Johan Lindgren/Nature
Overeenkomsten
Met verschillende microscopische, chemische, en biologische methoden bestudeerden de onderzoekers een bijzonder goed bewaard gebleven, 180 miljoen jaar oud ichthyosauriërfossiel. Een Stenopterygius om precies te zijn, uit het Duitse Holzmaden. Ichtyosaurïers vormen een interessante groep zeereptielen, omdat ze veel overeenkomsten vertonen met dolfijnen, hoewel ze totaal niet nauw verwant zijn.
Hoewel we al het een en ander wisten van de zeereptielen, kon met deze methoden direct chemisch bewijs geleverd worden voor een aantal van diens bijzondere eigenschappen, menen de onderzoekers. Zo troffen ze materiaal aan dat chemisch consistent is met blubber. Hiermee hielden de dieren zich in het koude water warm hielden, en is een indicatie van gedeeltelijke warmbloedigheid. Ze konden zelfs de kleur van het dier achterhalen; donker aan de bovenkant en licht aan de onderkant. Dit patroon camoufleert tegen roofdieren van onder en boven.
Nieuwe weg
“Deze nieuwe ‘tak’ binnen de paleontologie houdt zich bezig met wat er gebeurt bij de fossilisatie van zacht, biologische weefsel”, legt Schulp uit. “Hoe het uiteindelijk kapot gaat, wat er niet kapot gaat, wat deels, en wat je met welke techniek nog kunt herkennen. Het is een spannend nieuw gebied en ik verwacht dat er de komende jaren een hoop leuke dingen gebeuren.”
Bronnen: Nature, EurekAlert!
Beeld: Johan Lindgren/Nature
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!