Voor het eerst spotten onderzoekers overblijfselen van een planeet rond een witte dwergster. Dat leert ons meer over de toekomst van onze eigen planeet.

Het mag dan miljoenen tot miljarden jaren duren, ook voor sterren is het op een bepaald moment einde verhaal. Verreweg de meeste die hun laatste beetjes kernenergie hebben opgebrand, worden witte dwergen; ze verliezen hun buitenste lagen en koelen af. Dat betekent niet dat ze met een sisser tot hun einde komen. Voor hun ‘dood’ zwelt zo’n ster op tot een rode reus  – soms tot duizendmaal de grootte van de zon – waarbij hij alles op zijn pad opslokt.

Ondanks dit ‘ruimtegeweld’ vermoedde men dat sommige ‘dode’ sterren mogelijk wel planeten zouden kunnen hebben. Bewijs ontbrak echter, tot nu. Een groep internationale onderzoekers van onder meer de Warwick-universiteit spotte in de stofschijf rond een witte dwergster een overlevende; een superzware, intacte planeetkern. Het onderzoek werd gepubliceerd in vakblad Science.

Lees ook:

• ‘Zon kristalliseert tot solide bol’
• Krimpende witte dwergster gevonden

Stofschijf

“Er waren wel indicaties om aan te nemen dat planeten konden bestaan rond witte dwergsterren,” vertelt sterrenkundige Silvia Toonen (Universiteit van Birmingham), coauteur van het paper, “maar tot nu toe hadden we het nog nooit gezien.” De onderzoekers ontdekten het object in de schijf ruimtestof rond een witte dwergster op zo’n 400 lichtjaren van aarde.

De mogelijke levensloop van sterren. Sterren met een massa tot acht keer dat van onze zon (red dwarfs en sun-like star), de ruime meerderheid van de sterren die we kennen, eindigen als witte dwergster. © ESA

“Aan de hand van de dopplerbeweging in de gasschijf konden we de snelheidsverdeling afleiden”, legt Toonen uit. “Zoals je gewend bent van het geluid van ambulances dat hoger of lager wordt als ze voorbijrijden, verschuift de gemeten golflengte in de stofschijf afhankelijk van de snelheden daarbinnen.” Een piek in die snelheid duidde op de aanwezigheid van een groter object.

Superzwaar

Het is lastig voor planeten die dicht om hun zon draaien zo’n stertransformatie tot witte dwerg te overleven. Door de voorafgaande opzwelling tot rode reus zouden planeten namelijk volledig opgeslokt kunnen worden. “Of de planeet wordt letterlijk uit elkaar gereten door de immense zwaartekracht van de witte dwerg”, vertelt Toonen.

Maar het kán dus wel. De onderzoekers vermoeden dat het object de overgebleven kern van een planeet is, door de ster ontdaan van zijn buitenste lagen. Om de verwoestende kracht van de sterrendood te overleven, menen de onderzoekers, moet het planeetje rijk zijn aan zware metalen zoals ijzer en nikkel. “Hoe dichter (lees: zwaarder) het object, hoe moeilijker het is voor de witte dwergster om er materie van af te snoepen”, licht Toonen toe.

Toekomst

Naast dat we nu zeker weten dat planeten kunnen overleven rond een witte dwerg, leert het onderzoek ons ook meer over onze toekomst. Ook onze zon zal namelijk uiteindelijk deze transformatie ondergaan. “Met de ontdekking komen we dus een stapje dichterbij het beantwoorden van de vraag wat er ons staat te wachten als onze zon over 6 miljard jaar evolueert tot witte dwerg”, besluit Toonen.

Bronnen: Science, University of Warwick, EurekAlert!

Beeld: University of Warwick/Mark Garlick

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!