Met de metingen die onderzeeër Boaty McBoatface in de Zuidelijke diepzee deed, vogelden onderzoekers uit hoe Antarctische winden de zeespiegel doen stijgen.

Vorig jaar april was het zover; de onbemande langeafstandsonderzeeër Boaty McBoatface begon zijn driedaagse trip door de ijzige wateren van de Antarctische diepzee. Daar, op de bodem van de oceaan, mat de Britse Autosub Long Range erop los met als doel de temperatuursveranderingen van het water in beeld te brengen.

En dat is gelukt, zo schrijven de onderzoekers onlangs in vakblad Proceedings of the National Academy of Sciences. Aan de hand van Boaty’s metingen onthulde het team een niet eerder beschreven verband tussen de toenemende hevigheid van de Antarctische winden en de opwarming van de diepe wateren.

Lees ook:

• Boaty McBoatface gaat naar Antarctische diepzee
• Bouw onderzoeksschip Sir David Attenborough begonnen

Tocht door de diepzee

Tijdens de driedaagse missie reisde Boaty McBoatface 180 kilometer door een woest stuk zee; de toegangspoort voor bodemwater dat naar de Atlantische Oceaan stroomt. Deze diepe stromingen ontstaan doordat zee-ijs het onderliggende water kouder en compacter maakt. Hierdoor zakt het, wat een stroming creëert die de diepzee in gaat.

Met behulp van echoapparatuur baande de onbemande onderzeeër zich een weg door de uitgestrekte diepzeespelonken, en dook hij tot maar liefst 4000 meter diepte. Daar mat Boaty de temperatuur, het zoutgehalte en de wervelingen van het bodemwater.

“De onderzoekers beschrijven processen die voor de vermenging van water rond Antarctica zorgen”, vertelt klimaatwetenschapper Dewi le Bars (KNMI), gespecialiseerd op het gebied van zeespiegelstijging. “Specifiek het Antarctische bodemwater is uiterst belangrijk. Dat bedekt namelijk de hele oceaanbodem.” De snelheid van de stromingen en de uitwisseling van warmte in de diepzee zegt iets over hoe oceanen reageren op de opwarming van de aarde.

IJzige winden

De data verzameld door Boaty en het onderzoeksschip RRS James Clark Ross hebben een van die vermengingsprocessen onthuld; de Antarctische winden. De afgelopen jaren zijn deze over de Zuidelijke Oceaan gierende winden steeds sterker geworden. Dit is grotendeels te wijten aan het gat in de ozonlaag en de stijging van broeikasgassen in de atmosfeer.

De winden blijken zo krachtig te worden, dat de turbulentie van het water in de diepzee toeneemt. Hierdoor mengt het koude bodemwater met de hoger liggende, warmere waterlagen, waardoor de temperatuur stijgt. Doordat het eens compacte, ijzige bodemwater warmer wordt, zet het uit. Mede hierdoor is een van de belangrijkste gevolgen van warmer wordend bodemwater de stijging van de zeespiegel.

Voorspellingen

Door het effect van de toenemende Antarctische winden op de vermenging van het bodemwater in modellen mee te nemen, hopen de onderzoekers betere voorspellingen te maken van de invloed van klimaatverandering op de zeespiegelstijging.

Le Bars is het eens met de conclusie die de onderzoekers op basis van Boaty’s metingen trekken. Wel benadrukt hij dat het gaat om slechts één plek in de Zuidelijke Oceaan. “Meer observaties zijn nodig om er zeker van te zijn dat ditzelfde proces ook op andere plekken plaatsvindt.”

“Wetenschappers houden de Zuidelijke Oceaan rond Antarctica nauwlettend in de gaten”, gaat Le Bars verder. “Het Antarctische ijs smelt namelijk steeds sneller en heeft de potentie de zeespiegel met maar liefst 58 meter te doen stijgen.” De warmte die nodig is om Antarctica te smelten is overigens al in de oceaan aanwezig. “Veranderingen in de oceaanstromingen zouden ervoor kunnen zorgen dat die ‘hitte’ bij het landijs terechtkomt. Dat zou grote gevolgen hebben voor het zeeniveau”, besluit hij.

Bronnen: Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), EurekAlert!

Beeld: Povl Abrahamsen/British Antarctic Survey

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!