Op 15 augustus is het 250 jaar geleden dat een van de grootste figuren uit de wereldgeschiedenis werd geboren: Napoleon Bonaparte. Vaak krijgen zijn militaire prestaties de meeste aandacht. Maar ook op andere terreinen valt er het nodige te vertellen over deze veelzijdige workaholic – die bijna al zijn verrichtingen in rook zag opgaan.

De Corsicaan

Zoals Adolf Hitler geen Duitser was (maar een Oostenrijker) en Jozef Stalin geen Rus (maar een Georgiër), zo kwam de beroemdste Fransman aller tijden ter wereld op Corsica. Weliswaar had de Noord- Italiaanse republiek Genua dat eiland in 1768, een jaar voor Napoleons geboorte, aan Frankrijk afgestaan, maar de Corsicanen hielden er een geheel eigen cultuur op na en ze spraken een Italiaans dialect. Napoleon, zoon van een advocaat, heette oorspronkelijk dan ook Napoleone Buonaparte.

Nadat Napoleone op negenjarige leeftijd naar een militaire academie in Frankrijk was gestuurd, werd hij daar ongenadig gepest met zijn rare accent, en ook met het feit dat hij van een eiland kwam dat in de ogen van veel mensen een primitief boevennest was. Het Frans zou hij overigens nooit helemaal onder de knie krijgen. Met de andere vakken, in het bijzonder wiskunde en aardrijkskunde, ging het stukken beter.

Dramatische brief

Als buitenstaander in Frankrijk begon Napoleone zich hevig te interesseren voor Corsica. Hij las boeken over de geschiedenis van het eiland en werd een aanhanger van Pascuale Paoli, de leider van het Corsicaanse verzet tegen de Franse overheersing. “Ik ben geboren tijdens de ondergang van het vaderland”, schreef hij in een dramatisch getoonzette brief aan Paoli, die in Londen in ballingschap leefde. “Toen ik mijn ogen opende, zag ik de gehate aanblik van 30.000 Fransen die op onze kusten waren uitgekotst en de troon der vrijheid in rivieren van bloed onderdompelden.”

Het uitbreken van de Franse Revolutie in juli 1789 leek alles te veranderen. Paoli mocht in 1790 terugkeren naar het eiland en werd tot president van het departement Corsica gekozen. Napoleone, inmiddels artillerieofficier, had verlof genomen en was al in september 1789 gearriveerd. Ongetwijfeld zag hij zichzelf een grote rol in de Corsicaanse politiek spelen, maar de conservatieve Paoli vond hem te veel een vertegenwoordiger van het nieuwe, revolutionaire Frankrijk. Sowieso was er behoorlijk wat oud zeer tussen Paoli en de Buonaparte-clan. Napoleone kwam tot de conclusie dat hij op Corsica niets meer te zoeken had en koos voor een carrière in Frankrijk. Nadat hij daar in 1799 aan de macht was gekomen, liet hij alle papieren opsporen waarin iets over zijn anti-Franse jeugdzonden te vinden was.

Dit is een voorbeeld uit het kaderverhaal ‘Ik ben maar een omhoog gevallen soldaat’ te vinden in KIJK 8/2019. Deze editie ligt in de winkel vanaf 18 juli tot en met 21 augustus.

Meer informatie:

• YouTube: Discovery-documentaire over Napoleon
• YouTube: Napoleons oorlogen in bewegende landkaarten
• NPO: Napoleon in Holland (vierdelige serie)
• Napoleon.org
• Volkskrant.nl: Biograaf Adam Zamoyski schetst een interessant ander perspectief over Napoleon

Tekst: Leo Polak

Openingsbeeld: RMN-GRAND PALAIS (CHÂTEAU DE VERSAILLES)/FRANCK RAUX

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!