Afgelopen nacht werden voor de 29^ste keer de Ig Nobelprijzen uitgereikt. Lees meer over de bizarre onderzoeken die zijn bekroond.

Heel wat onderzoekers zitten in spanning voor de bekendmaking van de échte Nobelprijzen, maar bij wijze van voorafje werden gisteren de komische tegenhangers uitgereikt: de Ig Nobelprijzen. Voor onderzoek dat je eerst aan het lachen maakt en je daarna aan het denken zet. Dit zijn de winnaars, waaronder een Nederlandse.

Lees ook:

• 2017: Ig Nobels voor grote oren, vloeibare katten en didgeridoos
• 2018: Ig Nobelprijzen: van voodoo tot kannibalisme

Vieze bankbiljetten

Inmiddels weet je wel dat smartphones en bankbiljetten een stuk smeriger zijn dan de meeste wc-brillen. Maar is er een verschil tussen een Europees en een Amerikaans geldbriefje? De Nederlandse Andreas Voss, hoogleraar infectiepreventie aan het Radboud UMC in Nijmegen, zocht het samen met zijn zoon en een Turkse collega uit.

De drie vergeleken biljetten van zeven verschillende valuta, waaronder de euro, Amerikaanse dollar, Roemeense leu en de Indiase roepie. Hun conclusie? De Roemeense biljetten bevatten de meeste bacteriestammen en zijn daarom het viest. Tot ieders verbazing blijken de Indiase biljetten vrij schoon te zijn, terwijl de Amerikaanse dollars de gevaarlijke MRSA-bacteriën herbergen. En onze eigen eurobiljetten bevatten E. Coli-bacteriën.

Waar die verschillen door worden veroorzaakt? Waarschijnlijk bepaalt het type biljetpapier welke bacteriën er goed op gedijen en welke niet. Het leverde het team de Ig Nobelprijs voor de Economie op.

Scrotumtemperatuur

Je zal er ’s nachts maar wakker van liggen: welke zaadbal heeft een hogere temperatuur? De linker of de rechter? Om die prangende vraag te kunnen beantwoorden, rustte de vruchtbaarheidsspecialist Roger Mieusset, van de Universiteit van Toulouse, de testikels van een aantal Franse postbodes uit met thermometers.

De temperatuur werd gemeten toen de postbezorgers kleren aan hadden en naakt waren, bovendien moesten ze in verschillende posities staan. Het antwoord waarop we allemaal ongeduldig zitten te wachten? De linkerbal is gemiddeld warmer dan de rechter, maar alleen als de man zijn kleren aan heeft. Volgens de wetenschapper – die de Ig Nobelprijs voor de Anatomie in ontvangst mocht nemen – kan dit de asymmetrie van de testikels verklaren.

Vierkante drollen

De natuur huist nog altijd vele mysteries, sommige van wetenschappelijk groter belang dan andere. Een van de mafste raadsels is het mechanisme achter de kubusvormige drollen van de wombat.

Over het waarom achter deze bijzondere drollen hebben we onderhand een goed beeld. Maar hoe wombats het precies voor elkaar krijgen, was lang een mysterie. Volgens een team van Georgia Tech-technici en een aantal biologen zou het de variërende elasticiteit van de dikke darmwand zijn, die door in verschillende mate druk op de drollen in spe uit te oefenen, voor vierkante uitwerpselen zorgt. Dit prestigieuze onderzoek leverde de onderzoekers de Ig Nobelprijs voor de Natuurkunde op.

Jeuk

Francis McGlone, een onderzoeker aan de John Moores University in Liverpool, mocht de Ig Nobelprijs voor de Vrede in ontvangst nemen. Als onderdeel van een internationaal team hielp McGlone in kaart te brengen welke lichaamsdelen het meest aangenaam waren om aan te krabben. De enkels scoorden het hoogst, gevolgd door de rug en onderarmen.

Toch zit er ook een serieuze kant aan dit onderzoek. McGlone: “Mensen lachen altijd om jeuk, maar chronische jeuk is verwoestend. Mensen krabben totdat het bloedt omdat de pijn de voorkeur heeft boven de kriebel.” Door te begrijpen welke delen van het lichaam het meest gevoelig zijn voor jeuk en welke het meest vatbaar zijn voor verlichting, hopen wetenschappers nieuwe behandelingen voor de aandoening te vinden.

De overige prijzen

• Verder werd de Ig Nobelprijs voor de Scheikunde uitgedeeld aan Japanse onderzoekers die berekenden hoeveel speeksel een gemiddelde vijfjarige op een dag produceert. Het antwoord is een halve liter.
• De Techniekprijs ging naar een Iraanse uitvinder die een luierverwisselmachine ontwikkelde.
• Italiaanse wetenschappers wonnen de prijs voor de Geneeskunde voor “het verzamelen van bewijs dat pizza’s mensen kunnen beschermen tegen ziektes, mits de pizza wordt gemaakt en gegeten in Italië.”
• Een Chinees team dat ontdekte dat dode, gemagnetiseerde kakkerlakken zich anders gedragen dan levende, gemagnetiseerde kakkerlakken won de Biologieprijs.
• De medische onderwijsprijs ging naar een Amerikaanse onderzoeksgroep die aantoonde dat clickers die worden gebruikt in hondentraining ook de vaardigheden van chirurgische studenten kunnen vergroten.
• De Ig Nobelprijs voor de Psychologie ging dit jaar naar de Duits sociaal psycholoog Fritz Strack “voor de ontdekking dat het klemmen van een pen in je mond je doet glimlachen, wat je gelukkiger maakt – om vervolgens te ontdekken dat dat toch niet zo is.” Een dubbele ontdekking dus.

Ceremonie

De ceremonie van de Ig Nobelprijzen is ook een stuk anders dan die in Zweden. De tien prijzen worden altijd uitgereikt op de Harvard University, waar een achtjarig meisje de taak heeft om toespraken van winnaars die langer dan een minuut duren af te kappen met de verwoestende woorden: “Stop alsjeblieft, ik verveel me.”

Ook mag het publiek papieren vliegtuigjes naar de winnaars op het podium gooien en krijgen de titelhouders een handdruk van een daadwerkelijke Nobelprijswinnaar, een lelijke trofee en een biljet van 10 biljoen dollar. Dat is niet mis, zou je denken. Maar het biljet is afkomstig uit Zimbabwe dat door hyperinflatie is getroffen en dus niks waard is. Tegenwoordig betaalt iedereen in Zimbabwe met de Amerikaanse dollar, Zuid-Afrikaanse rand en de euro.

Bronnen: The Guardian, Ars Technica, NRC

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!