In militaire kringen worden ze ‘widowmakers’ genoemd: vliegtuigen waarmee buitengewoon veel fatale ongelukken gebeuren. De luchtvaartgeschiedenis wemelt ervan. Maar vaak zijn die crashes niet in de eerste plaats aan de toestellen te wijten.

Gee Bee Model R

Hoewel hij er volkomen anders uitziet, is de Gee Bee Model R net als de F-104 Starfighter niet veel meer dan een motor met een stel kleine vleugels. Ook dit toestel werd namelijk met slechts één doel voor ogen ontworpen: zo snel mogelijk vliegen. En dan niet om de vijand af te troeven, maar om races mee te winnen.

Zantford Granville, de eigenaar van een vliegtuigfabriekje in de staat Massachusetts, bouwde in 1932 samen met de jonge luchtvaartingenieur Pete Miller twee exemplaren van de Gee Bee Model R. Door hun radicale ontwerp waren deze toestellen geen wondertjes van stabiliteit, en alleen een bijzonder begenadigde piloot kon ze in de lucht houden. Jimmy Doolittle was zo’n piloot. Met de R-1 won hij de Thompson Trophy-wedstrijd en vervolgens vestigde hij er een nieuw snelheidsrecord van 476 kilometer per uur mee.

Het jaar daarop verging het Doolittles collega Russell Boardman een stuk minder goed. Doordat hij bij de start te haastig optrok, stortte de R-1 neer. Boardman overleed later aan de verwondingen die hij opliep. Ook de R-2 crashte in 1933, al kon piloot Jimmy Haizlip het navertellen. Granville besloot nu om wat er nog van de R-1 en de R-2 over was samen te voegen tot een nieuw toestel, dat een iets langere romp kreeg.

Deze R-1/R-2 Long Tail werd verkocht aan ene Cecil Allen. Tegen het advies van Granville in voorzag de nieuwe eigenaar het vliegtuigje van een extra brandstoftank. Het werd daardoor nog instabieler. In augustus 1935 stortte Allen neer in een aardappelveld, wat hem het leven kostte. Daarmee kwam een einde aan de korte maar heftige loopbaan van een toestel dat zonder twijfel het meest dodelijke vliegtuig ooit is.

Dit is een voorbeeld uit het kaderverhaal ‘Vliegende doodskisten’ te vinden in KIJK 2/2020, waarin nog meer ‘widowmakers’ worden besproken. De editie ligt in de winkel vanaf 23 januari tot en met 19 februari.

Meer informatie:

• YouTube: Great planes – F-104 Starfighter
• YouTube: De Havilland Comet – BOAC Flight 781
• YouTube: Flight of the V-22 Osprey
• The National Interest: The tragic reason why Germany hated its F-104 Starfighters
• General Aviation News: The doctor killer
• India Today: Indian air force lost half of MiG fighter jets in deadly crashes
• HistoryNet: Ultimate air racing machines – Gee Bee R-1 and R-2

Tekst: Leo Polak

Openingsbeeld: AVIATION HISTORY COLLECTION/ALAMY/IMAGESELECT

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!