Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Sinds de ontdekking van exoplaneten (die om een andere ster dan onze zon wentelen) zijn er heel wat exemplaren bijgekomen. Deze vijf springen er uit.
In 1995 ontdekten de Zwitserse astronomen Michel Mayor en Didier Queloz de eerste planeet buiten ons zonnestelsel – een mijlpaal in de geschiedenis van de astronomie. Afgelopen jaar kregen de heren daar eindelijk de Nobelprijs voor. Natuurlijk is het niet bij die ene exoplaneet gebleven; inmiddels staat de teller op ruim 4000. KIJK licht er vijf uit die opvallen.
1) NGTS-10b: extreem korte omloopbaan
Elke planeet heeft zijn eigen omlooptijd. Zo doet de aarde er 365,25 dagen over om zijn baan rond de zon te voltooien. Mars heeft hier bijna 687 dagen voor nodig, terwijl Mercurius het klusje klaart in 88 dagen. Als je dat al kort vindt, zal de omlooptijd van exoplaneet NGTS-10b je al helemaal verbazen. In slechts 18 uur draait-ie om zijn moederster heen. Dat de exoplaneet zo’n krappe omloopbaan heeft, betekent wel dat hij zeer dicht om zijn moederster heen draait. Té dicht, waardoor het hemellichaam uiteindelijk zal worden vernietigd door de ster.
2) KELT-9b: ultra heet
Zo’n 670 lichtjaar hiervandaan draait planeet KELT-9b op zeer kleine afstand om zijn ster. Een aards jaar duurt op deze exoplaneet slechts anderhalve dag. Bovendien beweegt KELT-9b in synchrone rotatie om zijn moederster. Dit betekent dat altijd de dezelfde kant van het hemellichaam naar de ster wijst, waardoor één kant – de dagkant – constant wordt belicht en verwarmd. De temperaturen daar lopen op tot maar liefst 4300 graden Celsius – dat is zelfs warmer dan veel sterren. Op de nachtkant kant het zo’n 2300 graden worden. KELT-9b staat nu dan ook bekend als de heetste exoplaneet.
3) K2-18b: atmosfeer met waterdamp
Vorig jaar stond exoplaneet K2-18b opeens in de schijnwerpers. De reden? Wetenschappers zouden waterdamp in zijn atmosfeer hebben ontdekt. K2-18b bevindt zich in de zogeheten bewoonbare zone (Goldilocks zone). Dit houdt in dat de planeet op zo’n afstand van zijn ster staat, dat er temperaturen heersen die vloeibaar water mogelijk maken. De exoplaneet vertoont dus een aantal overeenkomsten met de aarde: hij bevindt zich in de leefbare zone, kent een gematigde temperatuur, en zijn atmosfeer bevat waterdamp.
Of er dan ook leven op deze planeet mogelijk is? Het ontnuchterende antwoord is nee. De atmosfeer bevat namelijk niet alleen waterdamp, maar zit ook vol met waterstofgas. En iedereen weet hoe brandbaar dat hier op aarde is. Daarnaast wordt de planeet aan veel meer uv-straling blootgesteld dan onze aardbol. Zulke hoge doses hier op aarde zijn zeer kankerverwekkend.
4) LHS 3844b: mist een atmosfeer
Onze blauwe stip bevat een dampkring, en dat is maar goed ook, want die beschermt ons tegen schadelijke straling. Toch heeft niet elke planeet een atmosfeer, bewijst LHS 3844b. Deze exoplaneet draait elke 11 uur om zijn moederster; de rode dwerg LHS 3844. (Daarmee heeft het hemellichaam een nóg kortere omloopbaan dan NGTS-10b.)
Hoe we weten dat de planeet een atmosfeer lijkt te missen? Een team van astronomen mat de helderheid van LHS 3844b en zijn ster, en kon daaruit de temperatuur van de planeet berekenen. Hieruit bleek dat alleen van de dagkant (waar de zon op de planeet schijnt) straling komt. En dat is bijzonder. Een atmosfeer zou deze warmte namelijk zowel over de dag- als de nachtkant verdelen. LHS 3844b kán dus simpelweg geen atmosfeer hebben.
5) WASP-104b: absorbeert zeer veel licht
Terwijl LHS 3844b geen atmosfeer heeft, is die van exoplaneet WASP-104b juist ontzettend dicht. Daardoor absorbeert de planeet minstens 97 procent van het inkomende licht. Dat maakt WASP-104b een van de donkerste planeten ooit.
De oorzaak van de hoge lichtabsorptie zou bij de atmosfeer van de planeet liggen die een mengsel van natrium- en kaliumatomen bevat die licht absorberen in het zichtbare spectrum. Bovendien staat WASP-104b zeer dicht bij zijn ster, waardoor het er zó heet wordt dat er geen wolken kunnen vormen. En laten die nou juist bekend staan om hun reflecterende vermogen.
Bronnen: The Astrophysical Journal Letters, Nature (1), Nature Astronomy, Nature (2), ArXiv.org
Openingsbeeld: NASA/MIT/TESS