Een chemische stofje dat vrijkomt bij treksprinkhanen lijkt hen aan te moedigen om te gaan zwermen. De ontdekking kan wellicht helpen insectenplagen te bestrijden.

Eerder dit jaar terroriseerden miljarden sprinkhanen Oost-Afrika. Alles wat los en vast zat, vraten de gulzigaards op, waardoor de voedselvoorziening van de inwoners ernstig werd bedreigd. In z’n uppie vormt een treksprinkhaan (in het Engels locust genoemd) geen gevaar, maar komen ze massaal samen, dan vormen ze een vreselijke plaag. Hoe zo’n plaag ontstaat, bleef voor wetenschappers onduidelijk. Maar Chinese onderzoekers denken nu iets op het spoor te zijn.

Lees ook:

• Gen maagdelijke geboorte honingbij ontdekt
• Sporen deze sprinkhanen bommen op?
• Vogels niet veilig voor bidsprinkhaan

Gregair gedrag

Eerst even een disclaimer. De wetenschappers namen in dit onderzoek de treksprinkhaan Locusta migratoria onder de loep, terwijl Oost-Afrika wordt geteisterd door de woestijnsprinkhaan Schistocerca gregaria die tot een andere subfamilie behoort. L. migratoria vormt echter ook een plaag.

L. migratoria is een solitair insect, maar zodra er veel regen valt en er dus genoeg vegetatie is, begint hij met zijn soortgenoten een zwerm te vormen. Dit wordt ook wel de gregaire fase genoemd. Bovendien verandert de sprinkhaan van gedrag en uiterlijk wanneer het zijn eenzame leven verruilt voor een groepsbestaan. De voorheen groene sprinkhaan is nu bruinzwart van kleur en het hormoonhuishouden is eveneens gewijzigd.

Wetenschappers vermoedden al dat feromonen (signaalmoleculen) een rol spelen in deze transformatie en nu lijken onderzoekers van de Chinese Academy of Sciences dat te hebben bewezen.

Feromonen

De wetenschappers hadden 35 feromonen bestudeerd die vrijkwamen uit de sprinkhanen zelf of uit hun uitwerpselen. Zes hiervan werden in grotere hoeveelheden uitgestoten door groepssprinkhanen dan door de eenlingen, dus de onderzoekers concentreerden zich hierop.

Uit verdere experimenten bleek dat treksprinkhanen, zowel mannetjes als vrouwtjes en van alle leeftijden, vooral door het stofje 4-vinylanisole worden aangetrokken. Om dat aan te tonen, plaatste het team 30 solitaire treksprinkhanen in een kooitje. Na 24 uur begonnen ze allemaal 4-vinylanisole af te geven.

De geurreceptor OR35 wordt sterk geactiveerd door dit feromoon. Zo creëerden de wetenschappers een aantal gemuteerde sprinkhanen die het OR35-gen misten. De insecten konden 4-vinylanisole hierdoor niet waarnemen en reageerden er daarom ook niet op.

Zwermen stoppen?

Gewapend met deze kennis willen de wetenschappers nu verder onderzoeken hoe ze de ontdekking tegen de treksprinkhaan kunnen gebruiken. Zo suggereert het team dat 4-vinylanisol kan worden gebruikt om sprinkhanen te lokken, om ze vervolgens op een meer gerichte manier met insecticide te bestrijden. Of, beter nog, het vindt een manier om de OR35-receptor te blokkeren, zodat de insecten überhaupt geen zwerm (en dus plaag) kunnen vormen.

Bronnen: Nature, New Scientist (UK), New Atlas

Beeld: iStock/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!