Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Als er ergens een virusuitbraak is, schieten samenzweringstheorieën als paddenstoelen uit de grond. Vier voorbeelden.
Zodra een of meerdere landen door een crisis worden getroffen, is het slechts een kwestie van tijd voordat de aluhoedjes van zich laten horen en de complottheorieën uit de kast worden getrokken.
Zo zou het zikavirus zijn bedoeld om de overbevolking in arme landen te bestrijden, bestaat aids helemaal niet en haalde Barack Obama het ebolavirus opzettelijk binnen de landsgrenzen om de VS op ‘zijn’ Afrika te laten lijken. Ook de SARS-CoV-2-uitbraak vormt hier helaas geen uitzondering op. KIJK geeft een overzicht van de meest bizarre complottheorieën die de ronde doen omtrent virusuitbraken.
>>> Lees ook: Vijf kenmerken van een complottheorie <<<
1) Het zikavirus
Het is voor veel landen een grote eer om de Olympische Spelen te mogen organiseren. Dus trok Brazilië alles uit de kast om er in 2016 iets moois van te maken. Peperdure stadions werden uit de grond gestampt en speciale politie-eenheden begonnen stevig op te treden tegen de bendes uit de beruchte sloppenwijken. Want dit was het moment om aan de wereld te laten zien dat Brazilië een mooi en veilig land is.
Het liep niet zoals gehoopt. Niet de drugsbendes gooiden roet in het eten, maar een plotselinge uitbraak van zika. Een jaar voor de Olympische Spelen kwamen de eerste meldingen van deze tot dan toe vrij onbekende ziekte aan het licht in Brazilië, waarna het verantwoordelijke virus zich razendsnel over het hele continent verspreidde.
De overheden van verschillende Latijns-Amerikaanse landen raadden vrouwen aan om niet zwanger te worden, omdat zika bij ongeboren kinderen microcefalie zou veroorzaken. Ze worden dan geboren met een te kleine schedel. Dood gaan ze er niet aan, maar het kan wel blijvende hersenschade en een verstandelijke beperking opleveren.
Al snel werden ook buiten Zuid-Amerika besmettingen aangetroffen: er kwamen meldingen uit de Verenigde Staten, Thailand, Duitsland en talloze andere landen. Zo’n 150 vooraanstaande experts stelden zelfs voor om de Olympische Spelen te annuleren of verplaatsen. Dat gebeurde niet, maar de schrik zat er goed in.
Niet alleen het virus rukte in hoog tempo op. Ook de eerste complottheorieën kwamen al snel bovendrijven en gingen als een lopend vuurtje de hele wereld over. Al die theorieën waren compleet verschillend van aard, maar één ding hadden ze gemeen: ze draaiden om het vermoeden dat de uitbraak van het zikavirus mensenwerk is geweest.
De nare ziekte was een vreselijk ongeluk of zelfs opzettelijk verspreid. Hoe kon een relatief onbekend virus anders zo verschrikkelijk snel uitgroeien tot een wereldwijde plaag? Ga naar het volledige gratis artikel.
2) Ebolavirus
Diverse spookverhalen doken op rond de ebola-epidemie van 2013-2015, waaronder deze drie:
1. Obama haalde ebola de VS binnen
Barack Obama ziet alleen maar de voordelen van ebola, zeggen zijn tegenstanders. Zo schreef een rechtse columnist dat de Amerikaanse president het virus opzettelijk binnen de landsgrenzen haalde om de VS op ‘zijn’ Afrika te laten lijken. (Obama’s vader was een Keniaan.)
2. Ebola kwam uit de lucht vallen
In een afgelegen deel van Sierra Leone is een vervloekt vliegtuig gecrasht. Het bracht ebola met zich mee en er is maar één oplossing: een stevig alcoholisch drankje op basis van kolanoten drinken. Het was een van de geruchten die Amara Bangura, een lokale radiopresentator, tijdens de epidemie in zijn programma’s ontkrachtte.
3. God haat homo’s
Midden in de ebolacrisis verkondigden christelijke geestelijken in Liberia dat ebola een straf van God was, vanwege de homo’s die in het land actief waren. Na deze uitspraken werden homo’s uit hun huizen verdreven en moesten ze onderduiken. Homoseksualiteit is strafbaar in Liberia.
3) Humaan immunodeficiëntievirus (hiv)
Begin jaren tachtig werd de wereld opgeschrikt door een mysterieuze dodelijke ziekte, overdraagbaar via seksueel contact en bloed: het acquired immune definciency syndrome, oftewel aids. Wetenschappers stortten zich er direct op en ontdekten hiv, het virus dat de ziekte veroorzaakt. Een doorbraak, want vanaf dat moment konden medicijnen worden ontwikkeld om hiv te onderdrukken. Van een doodvonnis werd aids uiteindelijk een behandelbare, chronische ziekte.
Maar een geneesmiddel of een vaccin is tot nu toe niet gevonden, hoe vaak wetenschappers of de media de afgelopen decennia ook voorspelden dat het bijna zover was. Logisch, zeggen bepaalde mensen: hiv is niet de oorzaak van aids en aids is geen gevaarlijke, ongeneeslijke ziekte. Het is één grote leugen, waar vooral farmaceutische bedrijven grof geld aan verdienen. Lees hier het volledige gratis artikel.
4) Coronavirus
En uiteraard zijn er ook genoeg complottheorieën de wereld in geslingerd over het coronavirus. Drie voorbeelden:
1. SARS-CoV-2 is ontsnapt uit het lab
Begin maart slingerde Iraans politicus en voormalig president Mahmoud Ahmadinejad een tweet de wereld in waarin hij schrijft dat COVID-19 een biowapen is. In het bericht op Twitter is Ahmadinejads brief te lezen aan António Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, waarin hij zijn zorgen uit. “Het is duidelijk dat het gemuteerde coronavirus in een laboratorium is gekweekt, vervaardigd door oorlogsvoorraadhuizen die tot de wereldmachten behoren, en dat het [virus] een bedreiging vormt voor de mensheid en destructiever is dan de andere wapens die op de mensheid zijn gericht.” Dat zijn flinke beweringen van de Iraanse politicus. Belangrijker is dat er niks van klopt.
Anderen wijzen weer naar Bill Gates. De filantroop zou een rol hebben gespeeld in de uitbraak van het coronavirus. De pandemie zou “big business betekenen voor de Bill and Melinda Foundation”. Wat deze aluhoedjes even vergeten, is dat het vermogende stel juist miljoenen heeft toegezegd om de COVID-19-uitbraak te bestrijden. Het is overigens niet de eerste keer dat Gates wordt beticht van het introduceren van een besmettelijke ziekte. Hij zou ook het zikavirus opzettelijk hebben verspreid, omdat hij groot voorstander van geboortebeperking is.
Veel mensen gingen mee in de samenzweringstheorie dat het coronavirus in het lab is gekweekt. Een team wetenschappers heeft daarom het genetische materiaal van de ziekteverwekker onderzocht om zijn oorsprong te achterhalen. “Onze analyses laten duidelijk zien dat SARS-CoV-2 geen laboratoriumconstructie is of een doelbewust gemanipuleerd virus”, schrijven de onderzoekers in Nature Medicine.
2. Het coronavirus komt uit de ruimte
Ooit van panspermie gehoord? Deze theorie stelt dat leven van planeet naar planeet kan hoppen. Al sinds de negentiende eeuw duikt de hypothese om de zoveel tijd op in de wetenschappelijke literatuur. Het verhaal luidt dan bijvoorbeeld dat het leven oorspronkelijk op Mars ontstond, vervolgens via een rotsblok naar de aarde reisde, en zich daar verder ontwikkelde tot de bacteriën, planten, dieren en mensen die we nu kennen.
Sommigen denken dat ditzelfde is gebeurd met het nieuwe coronavirus. Zo beweerde de Britse astrobioloog Chandra Wickramasinghe eerder dit jaar dat het virus op een komeet leefde en dat een stuk van die ruimterots in het noorden van China op aarde is gestort in oktober 2019. Van daaruit heeft SARS-CoV-2 zich verder kunnen verspreiden.
Wickramasinghe impliceert zelfs dat kometen die virussen bevatten ook in het verleden verantwoordelijk waren voor uitbraken, waaronder de SARS-epidemie in 2002 en 2003. Gelukkig heeft Wickramasinghe geen enkel bewijs om zijn beweringen te ondersteunen.
Lees meer over panspermie in: Kan leven van planeet naar planeet hoppen?
3. Niet SARS-CoV-2, maar 5G maakt ons zo ziek
Het is nog even wachten, maar de bedoeling is dat eind dit jaar 5G beschikbaar is in Nederland. Deze technologie maakt data-uitwisseling mogelijk die tien keer sneller is dan we nu gewend zijn. Toch zijn er ook mensen die helemaal niet op dit vijfde generatie mobiele netwerk zitten te wachten. Volgens hen is niet het coronavirus, maar zijn de 5G-torens verantwoordelijk voor de duizenden zieken en slachtoffers wereldwijd.
Onderstaand bericht kreeg, naast kritiek, ook veel bijval. Ben Mackie haalt bovendien Bill Gates weer aan die betrokken zou zijn geweest bij dit schandaal. (Alsof de man al niet vaak genoeg de zondebok is geweest.) Facebook heeft de post inmiddels gemarkeerd als onjuiste informatie.
Hoewel bovenstaande natuurlijk klinkklare onzin is, kan de theorie op heel wat support rekenen. En dat beroemdheden met miljoenen volgers op sociale media de hypothese steunen, helpt natuurlijk ook niet echt mee. Zo juichte de Amerikaanse zangeres Keri Hilson het idee toe op Twitter, waar ze ruim 4 miljoen volgers heeft. Op dezelfde dag verwijderde ze echter het bericht op aandringen van haar management.
Hopelijk waren bovenstaande drie theorieën voor jou vermakelijk om te lezen. Helaas zijn er ook een hoop mensen die wel vatbaar zijn voor dergelijke kul. Mocht je twijfelen over een nieuwtje dat je tegenkomt, raadpleeg dan een factcheck-site. De University of California Berkeley heeft een lijst opgesteld van betrouwbare websites, die je hier vindt.
Openingsbeeld: iStock/Getty Images