Je kritisch opstellen is goed, zegt KIJK-hoofdredacteur André Kesseler, maar als die houding omslaat in wantrouwen jegens de wetenschap is dat een probleem.

Wetenschap heeft de afgelopen jaren, onder meer door COVID-19 en een oranje complotgelovige in een wit huis, behoorlijk onder vuur gelegen. Maar als wetenschappers verdacht worden gemaakt en feiten er niet meer toe doen of op zijn minst rekbaar lijken, is dat een probleem.

Zelfcorrigerend proces

Scepticisme zit sowieso in wetenschap ingebakken. Elke zichzelf respecterende onderzoeker heeft een houding van: “Ja, prima dat iemand zus en zo beweert, maar dat zullen we nog weleens zien.” En dat is goed. Carl Sagan – op Wikipedia omschreven als astronoom, astrofysicus kosmoloog én scepticus – zei het heel fraai: “Wetenschap is een zelfcorrigerend proces. Om geaccepteerd te worden, moeten nieuwe ideeën de meest rigoureuze standaarden van bewijzen en nauwkeurig onderzoek zien te overleven.”

“Wetenschappers zijn ook maar mensen; dat klopt”

Aan de andere kant zei de antropoloog Claude Lévi-Strauss ooit: “We mogen niet vergeten dat er in de wetenschap geen laatste waarheden zijn.” Die onzekerheid, gecombineerd met een lawine aan opinies, halve waarheden en leugens, zorgt ervoor dat een kritische houding omslaat in wantrouwen. Dat leidt tot gruwelijke uitspraken als ‘wetenschap is ook maar een mening’.

Rioolwetenschap

Wetenschappers zijn ook maar mensen; dat klopt. Zelfs zij moeten moeite doen om niet in allerlei valkuilen te trappen. Daar is het vangnet van reproduceerbaarheid (een onderzoek moet dezelfde resultaten opleveren als het door iemand anders onder dezelfde condities wordt uitgevoerd) en peer review (toetsing door anderen) voor.

Iedereen moet kritische vragen durven stellen, maar het zou mooi zijn als alom, dus ook bij de science-ontkenners, het vertrouwen wordt hersteld in de mensen die de wetenschappelijke methodes hanteren. Wetenschap is namelijk niet onfeilbaar, maar wel onmisbaar, overal om ons heen en leidt tot heel mooie dingen. Wandel even met me door deze KIJK. Zonnepanelen, pagina 14. Zonder nieuw onderzoek zouden die blijven steken op een teleurstellende efficiëntie van pakweg 20 procent. Hydrofoils, pagina 22. Wetenschappers ontwikkelden de materialen die ervoor zorgen dat belachelijk dunne vleugeltjes een boot van 7600 kilo uit het water kunnen tillen. Nieuwe missies naar Mars, pagina 26. Een en al science.

Wetenschap dringt zelfs door tot onze riolen (pagina 48), waarbij onze diepste geheimen worden blootgelegd. Oké, rioolwetenschap is misschien niet het beste voorbeeld om mijn punt mee te maken, maar je snapt wat ik bedoel.

Deze redactioneel staat ook in KIJK 3/2021.

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!