Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Er zijn talen waarin niet alleen de zinnen, maar ook de woorden een mini-melodietje hebben. Hoe kun je in zo’n toontaal zingen?
Net als liedjes hebben ook zinnen een melodie. Zo gaan stellende zinnen van hoog naar wat lager, maar ‘zingen’ we vraagzinnen vaak van laag naar hoog. Er zijn talen waarin niet alleen de zinnen, maar ook de woorden een mini melodietje hebben. Zulke zogenoemde ‘tonen’ zijn cruciaal voor de betekenis van het woord. Als je in het Mandarijn (de Chinese standaardtaal) bijvoorbeeld qiánjìn zegt, waarbij de eerste lettergreep stijgend klinkt en de tweede dalend, dan betekent het ‘voorwaarts’. Maar laat je de toonhoogte in beide lettergrepen vlak, qiānjīn, dan zeg je iets heel anders, namelijk ‘fortuin’.
Lees ook:
Woordmelodietjes
Wat gebeurt er nou als je zulke woordmelodietjes verwerkt in een liedje? In dat geval wint het liedje. Dus heeft het lied een stijgende melodie, dan krijgen de woorden die ook – ongeacht de toon die je in gesproken taal zou gebruiken.
Dat kan natuurlijk voor verwarring zorgen. In het Chinese volkslied komt bijvoorbeeld de oproep ‘Voorwaarts!’ voor. (Zoek op YouTube maar eens een versie met vertaling op.) Aangezien de gebruikelijke woordmelodie ontbreekt, zou je als argeloze Chinese luisteraar zomaar kunnen denken
dat je wordt opgeroepen een fortuin te verdienen, of zoiets vreselijk kapitalistisch.
KlemTOON
Toch begrijpen Chinezen hun volkslied en andere liedteksten moeiteloos. Dat komt doordat er ook zonder tonen genoeg informatie overblijft om de woorden te kunnen herkennen. In het Nederlands werkt dat eigenlijk ook zo: dz zn kn j bvrbld bst bgrpn, trwl d klnkrs zn wggltn.
En ook in Nederlandse liedjes gaat een melodie weleens tegen het gewone spraakgebruik in. Marco Borsato zingt in het nummer Rood over “een rode aVONDzon” – de melodie dwingt hem om de klemtoon op de verkeerde lettergreep te leggen. Toch snappen we prima waar dat liedje over gaat, en zo is het dus ook voor Chinezen.
Deze vraag kon je vinden in het zomernummer van KIJK.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl.
Tekst: Sterre Leufkens