Embryo’s in het lab maken speciaal voor onderzoek is nu nog verboden. Op ethisch vlak ligt het gevoelig, maar volgens voorstanders kan het veel vragen beantwoorden: over hoe miskramen ontstaan tot hoe je ernstige ziektes uit het DNA sleutelt.

Op 25 juli 1978 kwam in Engeland blakend van gezondheid de eerste ‘reageerbuisbaby’ ter wereld, een meisje genaamd Louise Brown. In-vitrofertilisatie (ivf) maakte vanaf de jaren tachtig niet alleen veel wensouders gelukkig, maar bood ook wetenschappers een kans: ineens konden ze embryo’s in kweekbakjes onder de loep leggen om hun ontwikkeling te onderzoeken.

In Nederland (en sommige andere landen) mag dat alleen met zogeheten restembryo’s, oftewel bevruchte eicellen gedoneerd door koppels die ze niet meer nodig hebben. Het is niet toegestaan om een eicel speciaal voor onderzoek met een zaadcel te bevruchten, dus zonder dat het ooit bedoeld is voor een zwangerschap.

Embryowet

Dat verbod staat sinds 2002 in de Nederlandse Embryowet, maar was bedoeld als tijdelijk. Volgens veel wetenschappers is de tijd allang rijp om het verbod op te heffen, zodat we meer kunnen leren over zaken als miskramen, ivf, nieuwe voortplantingstechnieken of genetische ziektes. Maar de ethische discussie in de politiek en de samenleving kabbelt al jaren voort. Aardig wat mensen voelen zich ongemakkelijk bij het thema, zeker in gelovige kringen.

Begin dit jaar bracht het wetenschappelijk instituut van het CDA een opvallende conclusie naar buiten: er blijft veelbelovend onderzoek liggen, dus embryo’s kweken voor de wetenschap moet toegestaan worden. Ten minste, onder voorwaarden. Bijvoorbeeld dat het zeer beperkt gebeurt of gestaakt wordt als er alternatieven komen. Als de partij dat standpunt in het parlement overneemt, betekent dat een koerswijziging voor de christendemocraten.

Ook onder het algemene publiek lijkt een kleine meerderheid ervoor open te staan. Zo zag in een enquête in opdracht van de overheid 17 procent ‘speciaal kweken’ zonder meer zitten en 47 procent onder voorwaarden. Wat verandert er in de praktijk als embryo’s tot stand brengen voor onderzoek is toegestaan?

Dit is het begin van het artikel ‘Vruchtbaar onderzoek’ te vinden in het extra dikke zomernummer van KIJK. Deze editie ligt vanaf 27 mei tot en met 21 juli in de winkel.

Meer informatie:

• Science: Human embryo research beyond the primitive streak
• NOS: Denktank CDA: ‘Sta embryo’s kweken toe voor wetenschappelijk onderzoek’
• NRC: Embryo’s kweken: waar leg je de grens?
• KIJK: Mens-aap-embryo’s in de maak
• KIJK: Embryomodel ontwikkeld uit menselijke stamcellen

Tekst: Anouk Broersma

Beeld: Jonas Gratzer/LIGHTROCKET via GETTY IMAGES

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!