Voor miljoenen mensen met een visuele beperking is er momenteel geen goede behandeling. Door een apparaatje op het netvlies of in het brein te plaatsen, of te sleutelen aan genen kunnen onderzoekers het gezichtsvermogen van deze patiënten geheel of gedeeltelijk herstellen.

Een matrixbord met lichtjes in de vorm van tekens, letters of cijfers. Dat is wat blinde mensen in de toekomst kunnen zien dankzij een visueel implantaat dat momenteel wordt ontwikkeld bij het Nederlandse Herseninstituut. “Dat lijkt misschien niet veel, maar voor blinden betekent dat zelfstandig boodschappen doen en je gesprekspartner kunnen zien. Een enorme verbetering in de kwaliteit van leven”, legt directeur en onderzoeksleider van het instituut Pieter Roelfsema uit.

In december 2020 brachten Roelfsema en zijn team veelbelovende resultaten naar buiten van tests bij apen. Maar deze prothese, die op de hersenschors wordt geplaatst, is niet de enige therapie die blinden kan helpen. Andere implantaten, gentherapie en nieuw ‘gekweekte’ netvliescellen behoren ook tot de opties.

Superbril

Eén mogelijke manier om blindheid te behandelen, is het omzeilen van het beschadigde gebied. Dit kan door een visuele prothese. Daarbij worden camerabeelden omgezet in draadloze elektrische signalen die door een mini-chip in het oog worden opgevangen. Vervolgens stimuleert de chip het nog intacte deel van het netvlies. Deze is er in twee typen: het netvliesimplantaat en het hersenimplantaat.

Het concept voor het eerste type, ook wel een ‘bionisch oog’ genoemd, werd al begin deze eeuw door het Amerikaanse bedrijf Second Sight Medical Products ontwikkeld. Dat implanteerde de mini-chip Argus I in het netvlies van enkele patiënten met retinitis pigmentosa, de bekendste erfelijke vorm van netvliesdegeneratie waarbij de gezichtsscherpte afneemt. De dragers van de Argus I zeiden dat ze lichtpuntjes zagen, maar ook bewegingen en zelfs vormen. Sinds 2011 is het implanteren van opvolger Argus II in Europa toegestaan. Enkele honderden patiënten hebben er nu een.

Dit is het begin van het artikel ‘Zicht op de toekomst’ te vinden in het zomernummer van KIJK. Deze extra dikke editie ligt vanaf 27 mei in de schappen.

Meer informatie:

• Oogvereniging: ARGUS II-implantaat met warmtegevoelige camera
• Tweakers: Imec toont nieuwste technologie|Lerende chip, neuro-interface en oogtracker
• De Ingenieur: Oog van kreeft inspiratie voor betere beeldchip
• KIJK: Kunnen kleurenblinden camouflages beter doorzien?

Tekst: Marysa van den Berg

Beeld: iStock/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!