Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Met de metingen van ruimtevaartuig Juno maken onderzoekers wat ze het eerste driedimensionale beeld van de Joviaanse atmosfeer noemen.
Na een reis van pakweg vijf jaar bereikte NASA’s ruimtesonde Juno in juli 2016 haar eindbestemming: gasreus Jupiter. Sindsdien houdt het ruimtevaartuig de planeet nauwlettend in de gaten. En dat heeft de nodige vruchten afgeworpen. Met de metingen schetsen planeetonderzoekers nu een gedetailleerder beeld van wat er onder het dikke, kleurrijke wolkendek van de gasreus afspeelt. Zo blijkt Jupiters kenmerkende wervelstorm, de Grote Rode Vlek, veel dieper te zijn dan men voorheen dacht.
Lees ook:
Wolkendek
Om onder het mysterieuze, turbulente wolkendek van de planeet te spieken, gebruikt Juno, die onderhand al 37 volledige rondjes om Jupiter gemaakt heeft, onder meer diens zogenaamde microgolf-radiometer (MWR).
De metingen onthullen dat de vele wervelstormen in dat Joviaanse wolkendek bovenin warmer zijn en een lagere atmosferische dichtheid hebben dan onderin. Bij zogenaamde anticyclonen, die de andere kant op tollen, zoals Jupiters bekende Grote Rode Vlek, blijkt dat precies andersom te zijn: bovenin zijn ze kouder dan onderin.
Grote Rode Vlek
Jupiters Grote Rode Vlek is een gigantische, minstens 200 jaar oude wervelstorm op het zuidelijk halfrond van de gasreus. Uit de metingen van Juno concludeerden de onderzoekers dat de storm verder richting het hart van de planeet reikt dan men dacht: mogelijk 350 tot 500 kilometer diep. Dat betekent dat de wervelingen zich uitstrekken tot onder het Joviaanse wolkendek, en daarmee dus niet rechtstreeks door de zon worden verwarmd.
Zones en gordels
Naast over de kolkende stormen, leerde Juno onderzoekers ook het een en ander over de zogenaamde zones en gordels van Jupiter: de wit-rood gekleurde ‘wolkenbanden’ die zich rond de gasreus wikkelen. Sterke winden, zogenaamde straalstromen (Engels: jet steams) die in tegengestelde richting bewegen, scheiden de banden van elkaar.
Hoe deze winden, die tot ruim 3000 kilometer diep reiken, precies ontstaan, blijft onduidelijk. Maar Juno’s blik heeft planeetonderzoekers een hint opgeleverd: het ammoniakgas. Dat gas lijkt de op- en neergaande beweging van de straalstromen in de Jupiteratmosfeer namelijk te volgen.
Schatkist
“Deze nieuwe observaties van Juno openen een schatkist aan informatie over Jupiters enigmatische waarneembare kenmerken”, schrijft Lori Glaze, hoofd van NASA’s Planetary Science Division. Toch is er nog genoeg over (het wolkendek van) de gasreus te leren. Met een beetje geluk helpt Juno, voordat de sonde uiterlijk september 2025 met pensioen gaat, nog veel van de mysteries van de buurplaneet te onthullen.
Bronnen: Science, Journal of Geophysical Research-Planets, EurekAlert!, NASA
Beeld: NASA/SwRI/MSSS/TanyaOleksuik © CC NC SA