Amerikaanse wetenschappers denken dat glas in de Chileense Atacama-woestijn 12.000 jaar geleden is ontstaan als gevolg van een exploderende komeet.

De droogste woestijn ter wereld bewaart al jaren een geheim. Deze Atacama-zandvlakte is bestrooid met stukken obsidiaan, een vulkanisch glas. Niemand wist zeker waar dit glinsterende materiaal vandaan kwam, tot nu. Onderzoekers van de Brown University schrijven in het wetenschappelijk blad Geology dat ze het mysterie hebben ontrafeld: een komeet die ongeveer 12.000 jaar geleden explodeerde, is verantwoordelijk voor de woestijnscherven.

Lees ook:

• 2I/Borisov meest ongerepte komeet ooit
• ‘Oumuamua toch een komeet?
• Het verhaal achter Joe Bidens maansteen

Bosbrand

Atacama was niet altijd een woestijn. Het gebied stond in het Pleistoceen nog vol met bomen, gras- en draslanden. De theorie was daarom lange tijd dat het glas was ontstaan door een grote bosbrand, heet genoeg om het zand te doen smelten.

Maar Pete Schultz, professor aan de Brown University, vond dit verhaal niet erg overtuigend. De achterdocht begon toen hij met zijn onderzoeksteam de vormen van het glas bestudeerde. Het obsidiaan heeft deuken en krassen die ontstaan als zacht glas met een grote kracht tegen de grond wordt gesmeten.

Dat soort kracht produceert een bosbrand niet, maar de explosie van een komeet wel. Als een ruimterots de dampkring binnenschiet, perst hij door zijn enorme snelheid de lucht voor zich samen die daardoor gloeiend heet wordt. Deze hitte brengt al het ijs en koolstofdioxide binnenin de komeet aan de kook, tot de druk zó hoog is dat hij explodeert. Zo’n ontploffing zou naast hitte ook in staat zijn om enorme windvlagen en zelfs tornado’s te produceren. En daarmee krijg je wél een stukje glas van de grond.

Buitenaardse mineralen

Om deze theorie te onderbouwen heeft het team de mineralen in het zandglas geanalyseerd. Met succes: de onderzoekers troffen baddeleyiet in de scherven aan. Dit zeldzame mineraal ontstaat alleen als een ander mineraal, zircon, heter wordt dan 1650 graden Celsius. Dit zijn temperaturen die bosbranden nooit bereiken, die hebben namelijk een gemiddelde max temperatuur van 800 graden Celsius.

Nog belangrijker is dat de onderzoekers buitenaardse mineralen ontdekten in het glas: cubaniet, trolleite en een grote hoeveelheid aan calcium-aluminium. Deze elementen zijn ook gevonden in samples van de NASA Stardust-missie. Tijdens deze missie verzamelde de ruimtesonde materiaal van komeet Wild 2, zodat het vergeleken kon worden met elementen op aarde zoals obsidiaan. “De mineralen  vertellen ons dat een komeet sporen heeft achtergelaten in het glas” laat Scott Harris, planetair geoloog bij het Fernbank Science Center weten. “Dit is sterk bewijs dat het glas het resultaat is van een komeet.”

Daar is Graham Andrews het mee eens. Hij is geoloog bij de West Virginia University en niet betrokken bij het onderzoek. Andrews laat weten: “De aanwezigheid van deze hogedruk mineralen kan niet worden verklaard met processen aan het oppervlak van de aarde. Ze kunnen uit de kern van de aarde komen, via een vulkaan. Die is er niet. De enige andere mogelijkheid is dat ze van een hemellichaam vandaan komen.”

Verdwenen dieren

Het is nog niet helemaal zeker wanneer de ontploffing plaatsvond. Daarvoor moet eerst de precieze leeftijd van het glas worden bepaald. Maar de onderzoekers van Brown laten hun vermoedens voorzichtig doorschemeren. Ze speculeren dat de explosie 12.000 jaar geleden plaatsvond. Dit is dezelfde periode dat grote zoogdieren uit de regio verdwenen. En hoewel het nog veel te vroeg is om te bepalen of de komeet verantwoordelijk  is voor de verdwijning van de dieren, noemt Schultz het wel opvallend.

Bronnen: CNN, Phys.org, Geology

Beeld: Brown University

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!