Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Om koel te blijven hebben trekvogels een slim trucje bedacht: een lichter gekleurd verenpak beschermt hen beter tegen de warme zon tijdens hun reis.
Vaak wordt aangeraden om op een hete zomerdag witte kleding te dragen. Dan raak je minder snel oververhit, zo is de gedachte. Toch dragen veel woestijnvolkeren juist zwarte kleuren. En de wetenschap? Die is er nog niet helemaal over uit wat nu het beste is. Trekvogels wel. Die hebben gekozen voor lichtgekleurde veren, wijst een onderzoek van Kaspar Delhey van het Max Planck Instituut voor Ornithologie en zijn team uit. Ze schrijven erover in het vaktijdschrift Current Biology.
Lees ook:
Hoger vliegen
Het leven van een trekvogel is niet mals. Sommige soorten, zoals de Noordse stern, reizen jaarlijks wel tienduizenden kilometers (van pool tot pool). De meeste vlieguren vinden plaats in de volle zon en er zijn overdag weinig pauzes om even uit te rusten in de schaduw. Toch raken trekvogels niet snel oververhit. Hoe kan dat?
Eerder onderzoek liet zien dat sommige trekvogels overdag op grotere hoogte vliegen dan ‘s nachts. Hoog vliegen kost meer moeite (want er staat vaak sterkere wind), maar het is wel vaak koeler. Zou een lichtgekleurd verenpak wellicht een andere strategie zijn van deze vogels om het hoofd – en lichaam – letterlijk koel te houden?
Overal zichtbaar
Het team van Delhey besloten de kleur van trekvogelveren te kwantificeren. Vogels die volledig zwart waren kregen een score van 0, volledig witte vogels scoorden 100. En alles daartussenin. Dit deden de onderzoekers voor alle vogelsoorten beschreven in het Handbook of the Birds of the World. De scores werden vervolgens vergeleken met de informatie over het trekgedrag van de betreffende vogels.
In het algemeen kun je volgens Delhey en collega’s stellen dat hoe meer reiskilometers een trekvogel maakt, hoe lichter hij van kleur is. Zo hebben stadsvogels een donkerder verenpak dan korte-afstands-trekvogels, die op hun beurt weer donkerder zijn dan extreem verre reizigers als de Noordse stern.
Volgens Delhey was het vooral een bijzondere ontdekking dat het fenomeen consistent was bij alle typen vogels. Of het nu grote of kleine, water- of landvogels waren, overal was te zien dat hoe sterker het trekgedrag was, hoe lichter het verenpak.
Ruggen verven
Volgens vogeldeskundige Maarten Loonen (Rijksuniversiteit Groningen) sluit de studie goed aan bij eerder onderzoek naar thermoregulatie bij vogels. Ook zijn de uitkomsten volgens hem niet erg verrassend. “De lange trek vergt veel van vogels. Vandaar dat ze aanpassingen doen om de kosten ervan te te verkleinen.”
Loonen denkt dan ook dat het klopt dat er een verband is tussen trekgedrag en het evolueren van een lichtere kleur veren. “Maar de verschillen zijn wel minimaal; slechts enkele eenheden op een schaal van 1 tot 100. Er zijn teveel factoren die ook een rol spelen. Gelukkig hebben de auteurs de meeste van deze factoren wel meegenomen in hun analyse.”
De volgende stap is volgens de deskundige een experimentele aanpak om dit fenomeen verder te onderzoeken. “Je kunt daarbij denken aan vogels met zenders en de ruggen verven. En vervolgens kijken wat ze doen.”
Bronnen: Current Biology, Cell Press via EurekAlert!
Beeld: Pablo F. Petracci