Op de KIJK-redactie hebben we er dit jaar weer alles aan gedaan om jullie, onze trouwe lezers, op de hoogte te houden van wat er allemaal speelt op het gebied van wetenschap en technologie. Een overzicht.

Het was weer een bewogen jaartje. Mondkapje op, mondkapje af. We mogen naar de redactie, oh nee toch niet… Microsoft Teams, (“Hé, wat heb je een leuk schilderij in je woonkamer”), alcohol niet alleen in je glas maar ook om je handen mee te ontsmetten, anderhalve meter, boosterprik, paniekerig ogen vanwege een kuchje…. Maar ondanks alles heeft KIJK een goed jaar achter de rug. We maakten niet alleen weer een fraaie reeks reguliere edities, maar ook nog eens twee scheurkalenders en heel bijzondere specials.

Complot!

We begonnen dit jaar met de maar liefst 300 pagina’s tellende special Complot!, waarin we 55 samenzweringen analyseren en ontzenuwen. (En ja, die over het coronavirus staat er zeker in.) Hebben wij van KIJK dan ineens toegang gekregen tot archiefmateriaal met betrekking tot de moord op Kennedy? Waren we bij een van de Bilderbergconferenties? Mochten we achter de poorten van het mysterieuze Area 51 kijken?

Nee. Maar wat we wel goed kunnen, is logisch nadenken en met Ockhams scheermes zwaaien. Deze wetmatigheid werd in de veertiende eeuw door de franciscaner monnik Willem van Ockham bedacht. Zijn uitgangspunt: stel dat er verschillende hypotheses zijn die een bepaalde gebeurtenis kunnen verklaren, dan is de hypothese waarvoor je de minste aannames moet doen meestal de beste. En zo komen we volgens ons het dichtst bij de waarheid. In onze shop zijn nog een paar exemplaren beschikbaar.

Aardig detail is bovendien dat de special binnenkort ook in Zweden en mogelijk ook in Noorwegen én Turkije wordt uitgebracht.

Vroeger en nu

De andere special waar we met heel veel plezier aan hebben gewerkt, heet Vroeger & Nu. Het idee daarvoor werd geboren toen we in de archieven van KIJK naar edities keken die sinds 1968 zijn verschenen. Het is een genot om af en toe zo’n oud exemplaar uit de kast te trekken en erdoorheen te bladeren. Dat bracht ons op het briljante (al zeggen we het zelf) idee om die oude, prachtig geïllustreerde verhalen als basis te gebruiken voor een special. Eentje waarin we de kennis van toen vergelijken met de kennis van nu.

Hoe dachten we zo’n vijftig jaar geleden bijvoorbeeld over de toekomst van het openbaar vervoer? Wat wisten we over zwarte gaten, elektronisch betalen, de evolutie van de mens, kernfusie en ijsbrekers? Hoe konden de eerste navigatiesystemen zonder satellieten hun positie bepalen? Bij al die oude artikelen stelden we ons vervolgens de vraag wat wetenschap en techniek ons sindsdien hebben opgeleverd. Dat leidde uiteindelijk tot een special die een bijzonder plekje in ons hart heeft veroverd. Nieuwsgierig geworden? Bestel hem hier.

Revolutie

De bestorming van het Capitool in de VS en het gerommel in onze eigen democratie zagen we als een goede aanleiding om een herziene versie uit te brengen van onze Revolutie-special. We staan daarin onder meer stil bij de echte Amerikaanse revolutie (tussen 1775 en 1783), die in Iran, maar ook bij de vijf revoluties die het huidige Rusland tot het land maakten dat het nu is.

We nemen verschillende beroemde revolutionairen onder de loep, onder wie uiteraard Ché Guevara, maar ook de Afrikaans-Amerikaanse Rosa Parks, de omstreden Nederlandse guerrillastrijder Tanja Nijmeijer, de Indonesische leider Sukarno, en de Duitse verzetsheldin Sophie Scholl. Namen die je misschien niet meteen iets zeggen, maar die elk een grote rol hebben gespeeld in de geschiedenis van hun land. We kijken naar het ‘volkswapen’ dat bij elke opstand opduikt, de AK-47, en naar de revolutie van ons mediagebruik. De KIJK-Revolutiespecial wordt op dit moment gedrukt en ligt in januari in de winkel. Maar hij is in onze shop al wel te bestellen.

Dronefotowedstrijd

Ook dit jaar organiseerden we Dronefotowedstrijd in samenwerking de collega’s van Columbus Travel. Juryleden voor welke wedstrijd dan ook zeggen altijd: “het was heel lastig om een keuze te maken…” Maar in dit geval was het ook echt zo. De kwaliteit van de dronefoto’s bleek namelijk enorm hoog. De eerste prijs ging uiteindelijk naar Aram Valken met deze prachtplaat van een krater. De foto is geschoten op het eiland São Miguel dat onderdeel is van de Azoren-archipel.

Het publiek (jij dus) koos met 301 stemmen voor deze foto van Marion van het sprookjesachtige Slot Neuschwanstein in Beieren.

Beste Tech-idee 2021

Nederlandse bedrijven en universiteiten werken hard aan innovaties die het leven net een beetje makkelijker maken. Ieder jaar kiezen we hier de beste ideeën uit. Ook dit jaar hebben we twee aparte prijzen uitgereikt: de juryprijs en de publieksprijs. Die laatste werd met ruim 3600 van de 11.000 stemmen het biomembraan SAVER, ontwikkeld aan de Rijksuniversiteit Groningen en NHL Stenden. Dit membraan, gemaakt van natuurlijke stoffen, kan olie en water van elkaar scheiden en is in zijn geheel te recyclen.

De jury koos voor een nieuw soort computerchip. Professor Saïd Hamdioui (foto hiernaast) van de TU Delft een nieuwe computation-in-memory-architectuur op basis van memristors (een samentrekking van de woorden memory en resistor). Dat zijn elektronische componenten op nanoschaal die hun geheugen behouden en zelf berekeningen uit kunnen voeren, zodat er geen gegevens hoeven te worden verplaatst. Dat maakt ze honderd tot duizend keer zuiniger dan bestaande chips, waardoor ze over een tijdje grote voordelen gaan bieden. Én belangrijke maatschappelijke veranderingen gaan stimuleren. Details over het Beste Tech-idee 2021 vind je hier.

Scheurkalenders

En natuurlijk maakten we ook nog de scheurkalenders voor 2020; eentje van KIJK en eentje van ons zusterblad Know How. Ook die zijn, net als al onze reguliere edities en alle specials, te koop in onze webshop.

Podcast

Om de Complot!-special extra luister bij te zetten (ha!), maakten we bovendien een serie podcasts waarin KIJK-redacteur Laurien Onderwater en podcastmaker en presentator Hassan el Maroudi tien complottheorieën bespreken. Van de buitengewoon ongezonde macht van Big Pharma tot de wisseltruc met de Titanic. En van het onzalige idee dat de aarde plat is tot de complottheorieën achter de massale zelfmoorden in Jonestown, Frans-Guyana. Luister ze hier.

Kortom: we hebben ook afgelopen jaar weer allerminst stilgezeten. Tussen kerst en Oud & Nieuw pakken we een momentje rust en zullen er op de website wat minder berichten verschijnen. Maar vanaf maandag 3 januari gaan we er weer vol tegenaan.

Rest me nog om jullie namens de KIJK-redactie te bedanken voor jullie aandacht. We zien jullie graag weer in 2022. Alvast heel fijne dagen en een gelukkig nieuwjaar.

André Kesseler

Hoofdredacteur KIJK