Klopt het dat vrouwen die intensief met elkaar samenleven, zoals in een klooster, gezin of studentenhuis, op den duur tegelijkertijd gaan menstrueren?

Dat idee bestaat sinds 1971, toen psycholoog Martha McClintock de cycli van 135 Amerikaanse studentes bestudeerde en concludeerde dat de menstruatie bij huisgenoten meer gelijk liep dan bij willekeurige setjes vrouwen. Dit effect schreef ze toe aan feromonen, geurstoffen die mensen en dieren afgeven om soortgenoten te lokken of om elkaars gedrag te beïnvloeden. Een populaire evolutionaire verklaring was destijds dat vrouwen niet overheerst kunnen worden door een dominante man, omdat ze tegelijkertijd vruchtbaar zijn. Dat ging er wel in tijdens de hoogtijdagen van het feminisme.

Lees ook:

• Komen mannen ook in de overgang?
• Wat gebeurt er als een vrouw Viagra slikt?
• Deze chip bootst de menstruatiecyclus na

Toeval

Maar McClintocks studie bevatte een aantal methodologische fouten. De kans op overlap van menstruatie is op zichzelf al redelijk groot, omdat het begin van de menstruatie gemiddeld gezien zeven dagen verschilt tussen vrouwen en een ongesteldheid zo’n vijf dagen duurt. Volgens wijlen antropoloog Houston Clyde Wilson zou McClintock hier statistisch mee gerommeld hebben.

Daarbij komt dat menstruatiesynchronisatie bij toeval op kan treden, doordat menstruatiecycli vaak niet precies 28 dagen lang zijn. Vergelijk het met de knipperlichten van twee auto’s. Als ze net niet dezelfde frequentie hebben, zullen ze op den duur een tijdje tegelijk knipperen. Maar als je even wacht, zullen ze weer na elkaar knipperen. Enzovoorts.

Om dit effect uit te sluiten, zouden de vrouwen over een langere periode moeten worden gevolgd. In 2006 herhaalden Jeffrey Schank en collega’s daarom het experiment van McClintock, maar dan gedurende een langere periode en met meer vrouwen. Wat blijkt? Ze vonden zoals verwacht wel overlap, maar die berustte geheel op toeval. Misschien is de conclusie van antropoloog Beverly Strassmann wel de belangrijkste: menstruatiesynchronisatie komt ook niet voor bij samenwonende Dogon-vrouwen in West-Afrika (zie de foto), die in een uitzonderlijke natuurlijke omgeving leven; zonder gebruik van anticonceptie.

Deze vraag kon je vinden in KIJK 8/2021.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl. 

Tekst: Judith Neimeijer

Beeld: WAE VAN BEEK/CC

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!