Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De combinatie van spieren én gevouwen huid geeft de olifant een flexibele en veelzijdige slurf, ontdekten wetenschappers.
Steek je tong eens uit. Je zult merken dat het uitrekken van dit met spieren gevulde botloze lapje vlees volledig uniform gebeurt. Dat is anders dan bij een olifantenslurf, zo stelden biologen van het Georgia Institute of Technology (VS) vast. De top van de slurf blijkt veel flexibeler te zijn dan de achterkant en dat mede dankzij de voor de olifant zo kenmerken huidplooien.
Lees ook:
Slurf uitrekken
Hoofdonderzoeker Andrew Schultz en zijn team filmden met een hogesnelheidscamera twee Afrikaanse olifanten in de Zoo Atlanta (VS). De dieren reikten voor speeltjes en appels. De beelden werden vervolgens geanalyseerd om de precieze bewegingen van de slurf in kaart te brengen.
Ze waren verrast toen ze zagen dat de slurf zich helemaal niet uniform uitrekte. In plaats daarvan was er een duidelijk verschil zichtbaar tussen de voorkant van de slurf (met de snuit) en de kant die vastzit aan het lichaam. Vooral wanneer de olifant zijn slurf meer dan 10 procent moest uitrekken om iets te kunnen pakken.
Telescopisch
Na deze ontdekking besloten Schultz en collega’s de slurf van een overleden en ontlede olifant aan een nader onderzoek te onderwerpen. Daaruit bleek dat de huid van het voorste deel van de slurf inderdaad veel flexibeler is dan het achterste deel: zo’n 15 procent.
De flexibele huidplooien spelen daarbij een grote rol, denken de onderzoekers. Verder stelden ze nóg een verschil vast met de menselijke tong (en bijvoorbeeld de tentakels van een inktvis): de olifantenslurf rekt zich telescopisch uit. Dat wil zeggen dat het segment voor segment gebeurt.
Een olifant is vrij lui en zal eerst het voorste deel uitrekken. Pas als dat niet toereikend is volgt het volgende deel, enzovoorts. Het uitrekken verloopt dus zoals je een paraplu opent: dat gaat ook in fases.
Maximale uitrekking
Evolutiebioloog Alexandra van der Geer van het Naturalis Biodiversity Center spreekt over een goed uitgevoerd onderzoek dat ons meer leert over de werking en evolutie van de olifantenslurf. “We weten bijna niets over hoe de slurf werkt; het laatste onderzoek aan de anatomie dateert van 1908!”
“Olifanten ontwikkelden tijdens hun evolutie een groot huidoppervlakte (met al die plooien en rimpels) om beter te kunnen afkoelen”, vervolgt ze. “Nu blijkt hij te hebben gedacht dat als je dan toch extra huid op de slurf hebt, je er net zo goed nog iets anders nuttigs mee kunt doen, zoals nóg verder reiken dan met alleen spierkracht kan.”
“Interessant is ook de relatie die de auteurs vinden tussen lichaamsgewicht en de maximale uitrekking van dit soort structuren (slurven, tongen, inktvisarmen): hoe groter het dier, hoe relatief minder ver het kan uitrekken. Als dit klopt, zou dit kunnen betekenen dat de grote uitrekbaarheid van de slurf een verworven eigenschap is dat de moderne olifanten een evolutionair voordeel gaf ten opzichte van hun veel grotere voorouders (die tussen de 10 en 20 ton wogen). Je kunt tenslotte verder reiken naar voedsel en water. Maar omdat we de uitrekbaarheid van die laatste groep niet weten, is het dus de vraag of deze relatie opgaat.”
Robotica
Zo’n olifantenslurf is dus nog bijzonderder dan we al dachten. Maar kunnen wij mensen wat met de uitkomsten van dit onderzoek? Jazeker, de kennis kan worden ingezet bij het verbeteren van zachte robotica. Vaak zijn deze machines sterk óf flexibel, maar meestal niet allebei. Door grijparmen nu te voorzien van een rimpelige huidachtige-structuur zouden beide eigenschappen mogelijk wel gecombineerd kunnen worden.
Bronnen: PNAS, PNAS News, Georgia Institute of Technology
Beeld: © Zoo Atlanta/Andrew Schultz