Wereldwijd wordt er intensief gejaagd op haaien. Daardoor dreigt een derde van de soorten uit te sterven. Die afnemende haaienstand brengt niet alleen de dieren zelf in gevaar, maar verandert ook het complete ecosysteem om ze heen.

Het is vroeg in de ochtend als de Wageningse promovenda Fee Smulders met twee studenten aan boord stapt van een speedboot in de haven van Kralendijk, de hoofdstad van Bonaire. Buitengaats gaat het gas erop en raast het bootje richting het onbewoonde Klein Bonaire. Aan weerszijden van de boot schieten vliegende vissen omhoog, om even verderop weer het donkerblauwe water in te duiken.

De drie jonge onderzoekers bezoeken Klein Bonaire om zeegras te planten. Deze zoutwaterplanten zijn belangrijk voor het Caribische onderwaterleven, een ecosysteem dat rondom Bonaire onder druk staat. De wetenschappers willen onderzoeken of het uitplanten van jong zeegras bijdraagt aan het herstel van het aangetaste systeem. Een week later lijkt de operatie uitgelopen op een deceptie: al het vers aangeplante zeegras is tot op de wortels afgeknaagd door zeeschildpadden.

Toch vertelt deze tegenvaller een belangrijk verhaal. Aan het graasgedrag van de schildpadden kun je namelijk zien dat ze zich rondom Bonaire op hun gemak voelen, zegt Smulders. Ze nemen rustig de tijd om een zeegrasveld systematisch te verorberen. Smulders: “Dat is voor de schildpadden natuurlijk fijn, maar het illustreert meteen dat het ecosysteem niet in balans is. Want ze kunnen zo kalmpjes grazen dankzij de afwezigheid van de grootste onruststoker in hun leefgebied: de haai.”

Dit is het begin van het artikel ‘Naar de haaien’ te vinden in KIJK 10/2022. Deze editie ligt in de schappen vanaf 15 september tot en met 12 oktober.

Meer informatie:

• Ecology Letters: Patterns and ecosystem consequences of shark declines in the ocean (pdf)
• de Volkskrant: Onderzoekers waarschuwen voor haaienstand
• WUR: Beschermingsplan haaien
• KIJK: Bedreigde haaiensoorten gevonden in dierenvoer
• Filmpje: Wilde walvishaaien krijgen echo

Tekst: Merijn van Nuland

Beeld: Michael Geyer/iStock/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!