Een paar miljoen jaar geleden zag het Arctische Groenland er compleet anders uit. Er liepen hazen, mastodonten en rendieren rond en bomen tierden welig.

Als je nu naar een satellietopname van Groenland kijkt, zie je een grote witte vlek. Doordat de temperatuur ’s winters kan zakken tot −50 graden Celsius in het binnenland, en het er ‘s zomers −10 graden is, is het eiland grotendeels bedekt met een dik pak ijs.

Maar dat was niet altijd zo, onthullen Deense en Britse wetenschappers nu in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. Zo’n 2 tot 3 miljoen jaar geleden zag het landschap er heel anders uit: er groeiden meer dan honderd verschillende plantensoorten, het was enorm bosrijk en majestueuze mastodonten zwierven er rond.

Lees ook:

• Miljoen jaar oud DNA van mammoet gereconstrueerd
• Ging deze dinosaurus zijn soortgenoten met knots te lijf?

Oeroud DNA

Dat ontdekte het team toen het microscopische fragmenten DNA, geïsoleerd uit sedimentmonsters, onderzocht met zeer geavanceerde technieken. Het sediment was afkomstig uit de Kap København-formatie in het uiterste noorden van Groenland, en had zich in 20.000 jaar opgebouwd.

Normaliter breekt DNA redelijk snel af, maar onder ideale – lees, zeer koude – omstandigheden kan het honderdduizenden jaren meegaan. Of in dit geval zelfs 2 miljoen jaar. Nooit eerder bestudeerden onderzoekers DNA dat zo oud is (de vorige recordhouder was deze 1,2 miljoen jaar oude mammoetkies). Het gaat hier overigens om zogeheten environmental DNA. Als een dier poept of plast, scheidt het namelijk ook cellen uit waarin DNA ligt opgeslagen.

Bosrijk gebied

Met het verzamelde genetische materiaal konden de Britse en Deense onderzoekers een beeld schetsen van hoe het noorden van Groenland er 2 miljoen jaren geleden uitzag. Compleet anders, is het antwoord. Doordat het er gemiddeld 10 tot 17 graden warmer was dan nu, was het gebied een stuk leefbaarder. Bomen als populieren en berken tierden welig, er groeiden meer dan honderd verschillende plantensoorten, hazen, lemmingen en rendieren huppelden rond, en gigantische mastodonten doolden er.

“Dat het klimaat veel gematigder was dan vandaag de dag is absoluut in lijn der verwachting”, zegt paleontoloog Lars van den Hoek Ostende van Naturalis. “Van dezelfde periode hebben we in Nederland fossielen van bij Tegelen, en die laten ook een duidelijk warmer klimaat zien dan vandaag de dag. Als je dat doortrekt naar het noorden, lagen de klimaatzones veel noordelijker. De ijstijden waren weliswaar al begonnen, maar die waren veel minder hevig en duurden korter dan de ijstijden van de laatste miljoen jaar.”

Geen moderne rendieren

Overigens zagen de zoogdiersoorten die toen in Noord-Groenland leefden, er waarschijnlijk niet uit zoals de cover van de Nature-editie laat zien. “Wat we ook van Tegelen en andere vindplaatsen weten, is dat de zoogdiersoorten uit die tijd duidelijk anders waren en er vrijwel nog geen moderne soorten waren. Dus als ik in het artikel rendier lees, dan neem ik dat wel met een korreltje zout. Dit moet een voorouder van het rendier zijn geweest.”

Afgezien daarvan is het ecosysteem dat de onderzoekers schetsen heel geloofwaardig, besluit Van den Hoek Ostende. “Dat is inclusief de aanwezigheid van mastodonten. Dit was de periode dat in Europa de laatste exemplaren rondliepen, zoals ook fossielen uit de Oosterschelde laten zien.”

Bronnen: Nature, Nature persbericht

Beeld: Beth Zaiken

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!