Archeologen wisten drie Romeinse legerkampen te ontdekken in de Jordaanse woestijn met behulp van satellietbeelden van Google Earth. Deze waren vermoedelijk betrokken bij een geheime aanvalsmissie van het Romeinse leger.

Verbaasd keek Michael Fradley, landschapsarcheoloog aan Oxford University, vorig jaar op van de satellietbeelden van Google Earth op zijn scherm. Midden in de woestijn bij de grens tussen Jordanië en Saudi-Arabië, spotte Fradley iets wat verdacht veel leek op de overblijfselen van een Romeins militair kamp. Enkel de omtrek van de vesting was zichtbaar via Google Earth; gebouwen of hoge muren waren niet bewaard gebleven. Binnen vierentwintig uur wist hij verderop nog twee kampen te vinden.

Lees ook:

• ‘Noem de Romeinse decadentie gerust een mythe’
• Werden Romeinse soldaten echt met zout betaald?
• Das ontdekt eeuwenoude Romeinse schatten

Speelkaart

Fradley en zijn team analyseerden de satellietfoto’s als onderdeel van het project Endangered Archaeology in the Middle East and North Africa (EAMENA). Na verder onderzoek met Google Earth en luchtfoto’s zijn ze er bijna zeker van dat de ontdekte kampen zijn gebouwd door het Romeinse leger. “Dat zien we aan de karakteristieke ‘speelkaart’-vorm van de vestingen met ingangen aan weerszijden”, zei Fradley in een persbericht. De drie kampen liggen 37 tot 44 kilometer uit elkaar: afstanden die te voet haast niet haalbaar zijn in één dag. Het team vermoedt daarom dat de honderden troepen per kameel reisden.

In hun recente publicatie in het vakblad Antiquity beschrijven de onderzoekers hoe de kampen ten zuidoosten van een oase bij het Romeinse fort Bayir liggen. Ze lijken in een lijn te liggen richting de stad Dûmat al-Jandal, in het gebied dat we nu Saudi-Arabië noemen. In de tweede eeuw na Christus, de tijd waarin zich dit allemaal vermoedelijk afspeelde, viel deze regio onder het Nabateaanse koninkrijk.

Sluiproute

Na de dood van de laatste Nabateaanse koning, Rabbel II Soter, in 106 na Christus zou het koninkrijk onder het bewind van de Romeinse keizer Trajanus zijn gevallen. Dat zou op een vreedzame manier zijn gegaan. Althans, volgens Romeinse bronnen. De recent ontdekte kampen doen nu vermoeden dat die overname wel eens een stuk gewelddadiger zou zijn geweest dan door wetenschappers werd gedacht.

Tussen Bayir en Dûmat al-Jandal liep al een karavaanroute. Deze ging door een droge vallei, Wadi Sirhan, en lag veel noordelijker dan de lijn waarin de kampen lagen. Fradley speculeert dat de Romeinse legioenen de gebruikelijke route bewust omzeilden als verrassingselement. De kampen zouden dus onderdeel zijn geweest van een geheime operatie van het Romeinse leger om Nabatea binnen te vallen en in te nemen. “Het is geweldig dat we deze historische gebeurtenis kunnen terugzien in het landschap”, zegt hij.

Het Romeinse leger heeft de kampen vermoedelijk gebouwd als tijdelijke verdedigingsposten tijdens de veldtocht. Waarschijnlijk zijn de posten dus maar een paar dagen of weken in gebruik geweest. Juist daarom vindt Fradley het zo bijzonder dat ze – of in ieder geval hun omtrek – zo goed bewaard zijn gebleven.

Vraagtekens

Toch zijn er ook nog veel onbeantwoorde vragen. Zo lijken de kampen vrijwel identiek aan elkaar, op één ding na: het meest westelijk gelegen kamp is twee keer zo groot als de andere twee vestingen. Oxford-wetenschapper Andrew Wilson vraagt zich af waarom dit zo is: “Is het leger gesplitst, en zo ja, waar is de andere helft heen gegaan? Was die uitgeschakeld in de strijd, of bleef die in het westerse kamp om de andere van water te voorzien?” Bovendien is er, naast deze drie, geen spoor te vinden van andere vestingen richting het oosten. Fradley: “Wat is er gebeurd met de soldaten? Zouden ze zijn teruggekeerd voordat ze Dûmat al-Jandal bereikten? Of zouden ze hun reis wel hebben voortgezet naar andere oostelijkere gelegen kampen die wij niet meer kunnen terugvinden?”

Daarom is de volgende stap van het onderzoek om de kampen met meer zekerheid te dateren. Dat kan door de grond daar te bestuderen en door te zoeken naar artefacten die iets kunnen zeggen over de tijdsperiode. Maar dankzij Google Earth weten de archeologen in ieder geval waar ze moeten zoeken.

Bronnen: Antiquity, Popular Mechanics, LiveScience, Oxford University

Beeld: F. Bewley/Fradley et al, Antiquity

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!