One size fits all is niet de beste strategie bij het voorschrijven van een geneesmiddel. Beter zou het zijn om patiënten aan een genetisch onderzoek te onderwerpen, zodat ze precies de juiste dosering kunnen krijgen. Hoelang duurt het voordat we allemaal met een DNA-paspoort bij de apotheek staan?

Komt een man bij de dokter. Hij heeft een te hoge bloeddruk en krijgt een recept voor een bloeddrukverlagend medicijn. Bij de apotheek komt hij toevallig zijn overbuurvrouw tegen met hetzelfde probleem. Zij krijgt dezelfde pillen, in precies dezelfde dosering. Toch heeft alleen de man last van bijwerkingen als duizeligheid, kortademigheid en buikpijn.

Veel van deze verschillen in reactie op een geneesmiddel zijn te wijten aan genetische verschillen tussen de personen die ze innemen. Wetenschappers komen daarom nu met een zogenoemd DNA-medicatiepaspoort. Het idee daarachter: laat je dat paspoort zien bij de apotheek, dan ben je verzekerd van de juiste dosering, afgestemd op jouw genen. Recent onderzoek toont aan dat zo’n pas inderdaad kan helpen het risico op bijwerkingen flink te verlagen. Tijd om iedereen er een te geven?

Traag of ultrasnel

Nu krijgt nog iedere volwassen patiënt de standaarddosering van een medicijn. Van dit nattevingerwerk moeten we af, stellen wetenschappers. We leren namelijk steeds meer over zogenoemde gen-medicijninteracties, oftewel: de manieren waarop het DNA van een patiënt de reactie van diens lichaam op een geneesmiddel kan beïnvloeden.

“We onderscheiden drie soorten interacties”, zegt Jesse Swen, farmacogeneticus aan het Leids Universitair Medisch Centrum. “Ten eerste kijken we naar de processen waaraan een medicijn in het lichaam wordt onderworpen.” Dat begint al bij de opname van het geneesmiddel in het bloed vanuit de darmen (in het geval van pillen). Bij de ene persoon komt de stof sneller in het bloed dan bij de andere. Dat komt door verschillen in de genen die coderen voor de eiwitten die de opname regelen. Maar over deze genvarianten weten we nog niet veel.

Dit is het begin van het artikel over medicijnen op maat dat te lezen is in ons dubbeldikke zomernummer KIJK 6-7. Deze editie ligt vanaf 1 juni in de winkel.

Meer informatie:

• Universiteit Leiden: Medicijnen op maat
• RIVM: Medicatie op maat biedt kansen voor optimale behandeling
• KIJK: Drie medicijnen die uit sponzen worden gehaald
• KIJK: Kan AI snel nieuwe medicijnen ontdekken?

Beeld: Getty Images/Science Photo Library RF

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!