Met ruimtetelescoop Hubble zijn Spaanse en Amerikaanse astronomen erin geslaagd directe waarnemingen te doen aan het gebied rond een zwart gat.
Quasars noemen we ze: de schijfvormige regio’s rond superzware zwarte gaten in de centra van sterrenstelsels. Ze behoren tot de meest lichtkrachtige objecten van ons heelal, maar toch kennen we hun structuur niet tot in detail. Het probleem is namelijk dat hun afmetingen honderden miljarden malen zo klein zijn als de afstanden waarop ze zich bevinden. Oftewel: meer dan een lichtpuntje zien we niet.
Een team van Spaanse en Amerikaanse wetenschappers, werkend met de Hubble Space Telescope, is er nu in geslaagd toch meer te weten te komen over één zo’n quasar. Ze maakten daarbij handig gebruik van het gegeven dat licht tijdens zijn reis door het heelal wordt beïnvloed door de zwaartekracht van de objecten waar het langs komt. In dit geval gaat het erom dat het licht afkomstig van de quasar sterren passeert in een dichterbij gelegen stelsel. Deze sterren werken daarbij als een (gravitatie)lens, waarmee de omgeving van het verre zwarte gat kan worden bestudeerd.
Dankzij deze ‘truc’ weten we nu dat de quasar met het serienummer HE 1104-1805 een middellijn heeft tussen de 3 en de 11 lichtdagen, oftewel tussen de 80 en de 285 miljard kilometer. Daarnaast heeft het team in kaart gebracht hoe de temperatuur van de quasar varieert.
Naast de bovengenoemde quasar werden nog vijf exemplaren bestudeerd. Met de gegevens van drie van die quasars konden eigenschappen van het stof worden bepaald dat zich tussen deze verre objecten en ons in bevindt. De laatste twee onderzochte quasars leverden helaas geen interessante informatie op.
Het wetenschappelijk artikel over het onderzoek wordt gepubliceerd in de 1 december te verschijnen editie van het Astrophysical Journal. De tekst is alvast te lezen op ArXiv.org.
Beeld: J.A. Muñoz (University of Valencia)/NASA/ESA