Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Voor het eerst is er een aap geboren die naast zijn eigen cellen ook cellen heeft die afkomstig zijn van andere apenembryo’s.
Bij het woord chimeer denk je vaak aan een mytisch wezen die de eigenschappen bezit van twee of meer verschillende soorten. Zoals de Sfinx van Gizeh, die half mens half leeuw is. Maar in werkelijkheid is chimerisme helemaal niet zo mythisch meer. Wetenschappers experimenteren er inmiddels op los. Ze voegen allerlei stamcellen toe aan embryo’s en kijken dan wat eruit komt. Chinese onderzoekers hebben nu een mijlpaal bereikt door een chimere aap levend geboren te laten worden. De details staan beschreven in hun publicatie in Cell.
Lees ook:
- Wetenschappers laten half menselijke nieren in varkens groeien
- ‘Mens-aap-embryo’s in de maak’
- Chimerisme: twee mensen in een lichaam
Stamcellijnen
Zhen Liu en zijn collega’s van onder meer de Chinese Academy of Sciences gebruikten voor hun experimenten de Java-aap. Deze krabbenetende makaak leeft in Zuidoost-Azië en heeft daar volgens de IUCN een beschermde status. Maar de aap wordt ook vaak ingezet in biomedisch onderzoek.
Eerst haalde het onderzoeksteam stamcellen uit negen verschillende apenembryo’s van zeven dagen oud. Deze stamcellen zijn pluripotent; ze kunnen nog alle cellen worden die nodig zijn voor het creëren van een nieuw dier. Ze werden opgekweekt tot stamcellijnen en elk daarvan kreeg een groen fluorescent label. Hierdoor is later in het chimere dier te zien in welke weefsels de stamcellen terechtkomen.
Groene weefsels
De onderzoekers selecteerden vervolgens de beste stamcellijnen om te injecteren in drie tot vier dagen oude apenembryo’s. Die embryo’s werden vervolgens geïmplanteerd in Java-aap-draagmoeders. In totaal creëerde het team op deze manier twaalf zwangerschappen, waarvan er zes tot een levende geboorte leidden.
Uit analyse bleek dat één levensvatbare babyaap en één apenfoetus die een miskraam opleverde een hoog ‘chimeer-gehalte’ had. Dat bleek zowel uit genetische tests als uit de aanwezigheid van de groene fluorescente kleur. Zo kleurden onder meer de hersenen, nieren, lever en het maag-darmkanaal deels groen. Maar ook in de ogen en vingertoppen van het aapje was een groene gloed zichtbaar, zie foto hieronder:
Chimere mensen?
In de levende aap varieerde de verhouding uit stamcellen afkomstige cellen en gewone cellen (afkomstig van het embryo zelf) tussen de 21 en 92 procent. Dat aantal was in de foetus een stuk lager. Ook troffen de onderzoekers fluorescente cellen aan in de teelballen van de aap. Het zou dus zomaar kunnen dat de aap nageslacht krijgt met dezelfde groene gloed. Maar dat hebben de onderzoekers niet getest.
Ontwikkelingsbioloog Christine Mummery van het LUMC vindt het bijzonder dat er nu een levensvatbare chimere aap geboren is. “Tot nu toe is dat alleen gelukt in knaagdieren. Wel apart dat er sprake was van een alles-of-niets-effect, ofwel: er ontstond geen chimerisme in het uiteindelijke embryo óf het dier was maar liefst voor 40 procent chimeer. Daar hebben de onderzoekers jammer genoeg geen verklaring voor.”
Ze denkt dat het nu mogelijk is om transgene apen te maken. Dat zijn apen die een ander gen hebben gekregen. “Hiermee kunnen onderzoekers bepaalde ziekteprocessen bestuderen of medicijnen testen. De niet-menselijke primaat, zoals de Java-aap, en de mens lijken namelijk in veel opzichten op elkaar. Of het huidige onderzoek (en aanverwante studies) de eerste stap is naar chimere mensen? Ik denk zelf van niet, maar de vraag kan wel gesteld worden.”
Bronnen: Cell, Cell Press via EurekAlert!
Beeld: Een jonge Java-aap (niet de levend geboren aap uit de studie), door Erik Veland, CC BY-NC Deed