In november 1923, honderd jaar geleden, probeerde een groep nazi’s de macht te grijpen in de Duitse deelstaat Beieren. Deze Bierkellerputsch mislukte, maar de naam van ene Adolf Hitler was voorgoed gevestigd.

Gustav von Kahr was geen groot spreker; zijn toespraken las hij steevast monotoon op van het papier. Maar hij was de staatscommissaris van Beieren, de machtigste man van de zuidelijke deelstaat van de Duitse Weimarrepubliek. Dus kwamen in de avond van 8 november 1923 zo’n drieduizend mensen naar hem luisteren in de Bürgerbräukellerin München, een van de grootste zalen in de stad, waar je onder het genot van grote pullen bier politieke redevoeringen en andere evenementen kon bijwonen.

Kogel in het plafond

Die avond was de hele elite van de stad aanwezig. Ze hoorden hoe de aartsconservatieve Von Kahr zijn ongenoegen uitte over alles wat er in zijn ogen mis was in het land. En dat was heel wat. Er was het marxisme dat aan het andere uiteinde van het politieke spectrum oprukte; er was de regering in Berlijn die de inflatie tot bizarre hoogten had laten oplopen; en dan was er het ongenoegen onder de hele bevolking over de vernederingen die Duitsland moest ondergaan na de verloren Eerste Wereldoorlog. In het Verdrag van Versailles, dat op 28 juni 1919 was ondertekend, werd het land helemaal uitgeknepen. Frankrijk, dat vond dat de Duitsers achterliepen met de toegezegde herstelbetalingen, had in januari samen met België zelfs het hele Ruhrgebied bezet. Het was geen wonder dat het nationalisme in Duitsland weer opvlamde.

Von Kahr was een halfuur aan het woord toen er achterin de zaal commotie ontstond. Twintig bewapende mannen liepen naar voren door het gangpad. Een van hen riep iets, maar kwam niet boven het geroezemoes uit. Toen pakte hij zijn pistool en loste een schot. De kogel belandde in het plafond. De man ging op een stoel staan en riep: “Stilte! De nationale revolutie is begonnen. Zeshonderd bewapende mannen hebben de zaal omsingeld. Niemand mag weg.”

Iedereen in de zaal moet direct hebben geweten wie de man was: Adolf Hitler, leider van een van de meest uitgesproken nationalistische bewegingen in Duitsland. Hitler had nog geen brede steun in Duitsland, maar overal waar hij kwam zorgde hij voor onrust.

Dit is het begin van het verhaal over de mislukte staatsgreep van Hitler. Het hele artikel lees je in het dubbeldikke winternummer. Deze nieuw vormgegeven editie ligt nu in de schappen en is ook online te bestellen, eenvoudig via de knop hieronder.

Tekst: Mark Traa

Beeld: Llstein Bild Dtl./Getty Images