Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Napoleon was een militair genie. Hoewel zijn manschappen meestal in de minderheid waren, zette hij de vijand toch buitenspel. Totdat zijn tegenstanders de kunst bij hem afkeken.
Napoleon was slecht in schaken. Dat klinkt vreemd voor iemand die als een van de grootste militaire genieën uit de geschiedenis wordt gezien. Maar het bezadigde bordspel paste dan ook totaal niet bij de manier waarop hij oorlog voerde: als een wervelwind, en vaak doldriest. Dat begon al toen hij in 1796 aantrad als bevelhebber van het revolutieleger dat in Noord-Italië tegen Oostenrijk vocht. Zijn manschappen waren getalsmatig vaak in de minderheid en veel slechter uitgerust dan de tegenstander. Het feit dat ze nauwelijks iets hadden om mee te zeulen, buitte Napoleon maximaal uit: met razendsnelle troepenverplaatsingen zette hij de vijand buitenspel. In 1797 besliste hij zo een oorlog die al vijf jaar aan de gang was.
Regering omver werpen
Dankzij deze blitzkrieg-methodes zou Napoleon nog vele spectaculaire overwinningen behalen. In oktober 1805 bijvoorbeeld lokte hij 30.000 Oostenrijkers bij het Zuid-Duitse Ulm in de val, om ze daarna in hoog tempo te omsingelen. “Mijn plan is uitgevoerd: ik heb het Oostenrijkse leger verslagen, enkel door te marcheren”, schreef hij aan zijn vrouw Joséphine. Twee maanden later zegevierde hij bij Austerlitz (in het huidige Tsjechië) vanwege zijn grote talent om het terrein te ‘lezen’. Daarbij sneuvelden 4000 Oostenrijkers en 11.000 Russen, en slechts 1500 Franse soldaten. Napoleon, opnieuw in een brief aan Joséphine: “Deze slag is de mooiste die ik ooit heb geleverd.”
In Noord-Italië al had hij er een gewoonte van gemaakt om in gloedvolle communiqués, die door het Franse publiek werden verslonden, zijn wapenfeiten flink aan te dikken. Hij presenteerde zichzelf daarin ook steeds vaker als de man die was voorbestemd om het van alle kanten door vijanden bedreigde vaderland voor de ondergang te behoeden. Zijn populariteit groeide met de dag en in 1799 greep hij zijn kans om de regering omver te werpen.
Lees ook:
In de verdediging
Ook als Eerste Consul en later als keizer was Napoleon jarenlang succesvol op het slagveld, getuige onder andere die verpletterende zege bij Austerlitz. Maar vijandelijke generaals keken de kunst bij hem af en gingen hem met zijn eigen tactieken bestrijden. De overwinningen werden moeizamer en bloediger. Hoewel zijn communiqués nog steeds triomfantelijk klonken, kwam uit de brieven die officieren naar het thuisfront stuurden nu een veel minder rooskleurig verhaal naar voren. Napoleon bleef heel lang geloven dat hij uiteindelijk toch aan het langste eind zou trekken, al leek hij zich af en toe bij het noodlot neer te leggen. Aan de vooravond van zijn invasie in Rusland van 1812 vertrouwde hij een adjudant toe: “Ik voel me naar een of ander onbekend doel toe gedwongen.”
Die Russische veldtocht werd een catastrofe die hem 400.000 soldaten en een reusachtige hoeveelheid materieel kostte. Vanaf dat moment was hij eigenlijk alleen nog maar in de verdediging. Mogelijkheden om de strijd te beëindigen – en daarmee in ieder geval Frankrijk te behouden – wees hij af, want hij wilde altijd alleen praten als hij de bovenliggende partij was. “Ik zal eerst oorlog voeren om naderhand een betere vrede te kunnen sluiten”, zei hij in 1813. Een jaar later stonden Oostenrijkse, Russische, Pruisische en Britse troepen op Franse bodem en was het gedaan met de heerschappij van keizer Napoleon I.
Vanaf vandaag is Joaquin Phoenix op het witte doek te zien als niemand minder dan Napoleon Bonaparte. In het winternummer van KIJK lees je in 5 minuten de belangrijkste feiten over deze beroemde Franse keizer. En in KIJK Geschiedenis 8-2023 lees je meer over het leven Napoleon, zoals hoe hij aan de macht kwam en over zijn echtgenoten.
Tekst: Leo Polak
Beeld: Photo Josse/Leemage/Getty Images