In het komende decennium verrijzen op aarde drie megatelescopen. En alle drie de projecten willen als het even kan de snelste én de beste zijn. Een verslag van een gezonde concurrentiestrijd.

Als kind heb je vast weleens de maan bekeken door een sterrenkijker. Zo’n simpele kijkbuis met een doorsnee van een paar centimeter. Wel even wat anders dan de drie monstertelescopen die de komende jaren in Chili en Hawaï worden geplant. Die behoren tot een heel nieuw genre van grondtelescopen: de extreem grote telescopen, met een hoofdspiegel van minstens 20 meter.

Europa is vertegenwoordigd met de krap 40 meter grote European Extremely Large Telescope (E-ELT) van het European Southern Observatory (ESO), terwijl de Amerikanen er maar liefst twee krijgen: de Thirty Meter Telescope (TMT) en de 24,5 meter grote Giant Magellan Telescope (GMT). Dankzij deze reuzen kunnen we de komende decennia baanbrekende resultaten verwachten over donkere materie, zwarte gaten, de geboorte van ons universum en aardachtige planeten buiten ons zonnestelsel.

Alle drie de teams willen binnen enkele jaren starten met de bouw en hopen rond 2020 voor het eerst hun telescoop op de sterrenhemel te kunnen richten. Onbedoeld zijn ze zo in een wedloop verzeild geraakt om ’s werelds eerste én beste te zijn.

De eerste slag lijkt in elk geval alvast gewonnen door de E-ELT: hij gaat de grootste zijn. De hoofdspiegel – dat het eerste binnenkomende licht breekt – zal maar liefst 39,3 meter bedragen, terwijl de tweede spiegel – cruciaal voor een scherp beeld – 4,2 meter breed zal zijn. Het hele observatorium zal ongeveer even groot zijn als de Amsterdam Arena. Daarbij vergeleken zijn de TMT en GMT maar ‘kleintjes’. Maar betekent dat ook dat de E-ELT de beste gaat zijn?

Dit is het begin van een artikel uit KIJK 3/2012, in de winkel van 10 februari tot en met 8 maart.

Impressies van de telescopen:

Meer informatie:

• ESO: E-ELT
• TMT
• GMT

Beeld: Swinburne Astronomy Productions/ESO