Zowel Nederland als Amerika gaan verkiezingen tegemoet. Dus moeten de heren en dames van het pluche weer aan de bak om zieltjes te winnen. Lastig? Niet als je de drie-eenheid van Artistoteles toepast. Een lesje in gladde praatjes en retorische trucs voor politici.
Dames en heren politici, mogen wij de aandacht? Het zal jullie niet ontgaan zijn dat er verkiezingen aankomen. En gezien de financiële inzinking, een verschrompelde eurozone en – volgens sommige confessionele stromingen – een naderend eind der tijden zijn het bepaald geen onbelangrijke verkiezingen. Dat betekent dat jullie de komende weken weer allerhande krakkemikkige dorpszaaltjes afgaan om debatten te houden en stemmen te winnen. Aangezien een volk de politici krijgt die het verdient, helpt KIJK jullie politici (en jullie ambtenaren) graag aan middelen tot zelfontplooiing: lees dit artikel en je sleept als groot redenaar de mensen zo het stemhokje binnen.
Want: in het huidige mediatijdperk mogen sommige burgers zich zorgen maken over soundbites en het retorisch gekonkel van jou en je pluchegenoten, maar je weet toch als geen ander dat dit geen nieuwe verschijnselen zijn. Vijf eeuwen voor onze jaartelling werden in Griekse steden als Athene al politieke en rechterlijke besluiten genomen met meerderheid van stemmen. En als je terechtstond, hing je leven af van een goede babbel – bij gebrek aan advocaten. Er werd daarom veel nagedacht over overtuigend spreken. Met als gevolg dat de de retorica ontstond – als een verzameling tips en trucs die in de praktijk goed werkten.
Filosoof Aristoteles (384-322 voor Christus) structureerde die collectie inzichten. Hij zag drie manieren om te overtuigen: ethos of persoonlijkheid, pathos of emoties, en logos of argumentatie. Of zoals hij zelf schreef: “Overtuigingsmiddelen die tot stand worden gebracht door het gesproken woord zijn er in drie soorten: die gelegen in het karakter van de spreker, die gelegen in het in een bepaalde gemoedstoestand brengen van de toehoorder, en die gelegen in de redenering zelf.” En hoewel Aristoteles leefde toen de wereld plat was, slavernij een topidee leek en de goden groepskorting kregen, wordt deze drie-eenheid nog altijd gebruikt door debatanalisten.
Dit is het begin van een artikel uit KIJK 9/2012, in de winkel van 27 juli tot en met 23 augustus.
Tekst: Rik Peters
Beeld: ANP