Zweedse onderzoekers keken naar de overlevingskansen bij scheepsongelukken van mannen, vrouwen en kinderen. Wat bleek? Vrouwen en kinderen hebben beduidend lagere overlevingskansen. En de bemanning overleeft het bijna altijd.

Sinds de ramp met de Titanic weten we allemaal hoe het zit met de schipbreuketiquette. Vrouwen en kinderen mogen het schip als eerst verlaten, gevolgd door de mannelijke passagiers. Het is de bedoeling dat de bemanningsleden als laatste overblijven – desnoods om “samen met hun schip ten onder te gaan”.

Hoe mooi dit ook mag klinken, in de praktijk blijkt er weinig van te kloppen. En dat baseren we niet op de kapitein van de Costa Concordia, maar op gedegen onderzoek van de Zweedse onderzoekers Mikael Elinder en Oscar Erixson van de Uppsala-universiteit. Zij bekeken de overlevingscijfers van ruim 15.000 individuen die betrokken waren bij achttien maritieme ongelukken in de afgelopen dertig jaar.

Omgekeerde wereld

Op basis van die data kwamen Elinder en Erixson tot een paar opmerkelijke conclusies. “In tegenstelling tot de Titanic zagen we dat de overlevingskansen van mannen twee keer zo groot waren als die voor vrouwen”, zegt Elinder. “Voor kinderen hadden we maar voor een beperkt aantal scheepsongelukken data, maar het is wel duidelijk dat die hele slechte vooruitzichten hadden: slechts 15 procent.”

Bovendien hadden de bemanningsleden geen kleinere, maar juist een grotere kans om de schipbreuk te overleven. Gemiddeld overleefde 61 procent van de (mannelijke) bemanning tegenover een schamele 37 procent van de mannelijke passagiers. En als klap op de vuurpijl: de kapitein had gemiddeld meer kans om te overleven dan zijn passagiers. Daarmee lijkt de ‘mythe’ van vrouwen en kinderen eerst voor eens en altijd te zijn ontkracht. De uitdrukking every man for himself lijkt meer van toepassing.

Economische regels

De Zweedse economen onderzochten dit fenomeen omdat de economische wereld lange tijd verward was door de gang van zaken op de Titanic – waar vrouwen en kinderen het schip wél als eerste mochten verlaten. Dit druist tegen de economische regels in waarin mensen simpel gezegd egoïstisch zijn. Dit onderzoek laat echter zien dat er niets mis is met die regels; de Titanic is gewoonweg de uitzondering die de regel bevestigt.

Bronnen: Research Institute for Industrial Economics, New Scientist