Na een goede nachtrust ga je ervan uit dat je de dag fris en fruitig kunt beginnen. Tenzij je direct na het openen van je ogen volkomen machteloos terecht komt in je ergste nachtmerrie. Waar wordt zo’n ervaring door veroorzaakt?
Halfvijf ’s morgens, je ontwaakt behaaglijk uit een diepe slaap. Maar dit ontspannen gevoel wordt wreed verstoord zodra je ontdekt dat je volledig verlamd bent. Bovendien is er ‘iets’ in de schaduwen van je slaapkamer – je vóelt het. Slepende voetstappen verbreken de stilte; er duikt een schimmige figuur op. Machteloos kijk je toe hoe hij soepel over je heen glijdt. Onder zijn loodzware gewicht lijkt alle levenskracht uit je lichaam te worden geperst. Je stikt! Een laatste poging om hem van je af te schoppen is tevergeefs. Het hese gesis van de schaduw vult je oren en je voelt hoe zijn koude aanraking zich steeds verder over je lichaam verspreidt. Dan schiet je lichaam met een schok overeind. De bedreigende schim lijkt in het niets te zijn opgelost. Buiten schemert het nog, maar jij bent klaarwakker.
Een bizar verhaal, dat nog raarder wordt als je bedenkt dat talloze mensen over de hele wereld eeuwen lang vrijwel exact deze zelfde ervaring hebben gehad. Voer voor bijgeloof, totdat de wetenschap deze nachtdemonen ontmaskerde. Dit soort levensechte hallucinaties zijn namelijk het gevolg van het fenomeen slaapverlamming.
Slaapverlamming wordt veroorzaakt door een storing in ons bewustzijn tijdens het slapen. Normaal zakt dit bewustzijn als je in slaap valt geleidelijk van actief en wakend af naar de remslaap. In de remslaap vertonen de hersenen opeens weer meer activiteit, waardoor zij deels wakker worden en jij begint te dromen. Om te zorgen dat je je dromen niet fysiek uitvoert, wordt de controle over je spieren stilgelegd om je lichaam te beschermen. Signalen tussen de zenuwcellen in de spieren kunnen niet langer worden doorgegeven, waardoor je tijdelijk verlamd raakt. Het hart en de ademhalingsspieren blijven ondertussen wel zelfstandig doorwerken. Wanneer je ontwaakt, worden je spieren niet langer geblokkeerd en kun je je langzaam weer bewegen, al begint dat meestal wat stijf.
Dit beschermingsmechanisme loopt bij slaapverlamming niet synchroon, waardoor het lichaam als het ware tussen remslaap en waakstand blijft hangen. De hersenen leggen je spieren plat voordat je in slaap bent gevallen of gaan hiermee door nadat je wakker bent geworden. Probeer je nu zelfs maar de kleinste beweging te maken, dan kom je erachter dat je volledig verlamd in bed ligt. Alsof dit niet confronterend genoeg is, verlopen je hartslag en ademhaling langzamer dan dat je gewend bent, omdat zij nog in een slaapritme werken. Dit geeft een zwaar drukkend en verstikkend gevoel, waar je niets aan kunt doen.
Dit is het begin van een artikel uit KIJK 10/2012, in de winkel van 24 augustus tot en met 20 september.
Meer informatie: