Waarom hebben oudere vrouwen last van opvliegers? Canadese biologen vonden bewijs voor een nieuwe theorie: het komt doordat mannen voor jongere dames kiezen.

Een onopgeloste puzzel binnen de evolutie is nog altijd de menopauze: waarom worden vrouwen rond hun vijftigste onvruchtbaar? Een team van Canadese biologen onder leiding van Rama Singh heeft ontdekt dat de overgang eigenlijk een onbedoelde uitkomst van natuurlijke selectie is. De oorzaak? Jawel: de man.

De biologen maakten computermodellen om de evolutie van de opvliegers te bestuderen. In het model stopten ze iets dat nog niet eerder was onderzocht: de voorkeur van mannen voor jongere vrouwen. Als oudere vrouwen namelijk niet meer worden gekozen als bedpartner, dan heeft hun vruchtbaarheid geen enkel doel meer.

Omatheorie

De Leidse arts David van Bodegom, die onderzoek doet naar veroudering, vindt het idee plausibel. “Als mannen weigeren om seks te hebben met oude vrouwen, is er voor hen geen voordeel voor het behouden van vruchtbaarheid”, zegt hij. “De vraag is echter of dat ook echt zo is. We weten dat ouderen, ook op hoge leeftijd, veel seksueel actiever zijn dan jongeren denken.”

De onderzoekers stellen dat ze met hun resultaten de oude theorieën van tafel kunnen vegen. Eén daarvan is de grootmoederhypothese, die stelt dat de menopauze is ontstaan zodat oma meer aandacht kan besteden aan haar kleinkinderen. Op die manier verspreidt ze haar genen beter en heeft ze een evolutionair voordeel.

Oudjes zonder eitjes

Volgens de Canadezen klopt dit dus niet. In de evolutie is er namelijk een natuurlijke selectie op eigenschappen die het verspreiden van de eigen genen bevorderen. De vruchtbaarheid van jonge vrouwen wordt op die manier beschermd. De oudere vrouwen missen die bescherming en hun vruchtbaarheid verdwijnt: ze produceren geen eitjes meer, puffen en zweten, en hebben ook nog eens een hogere kans op gezondheidsproblemen zoals botontkalking.

Van Bodegom vond in Ghana ook bewijzen tegen de grootmoederhypothese. Kan de nieuwe theorie wél kloppen volgens zijn bevindingen in die Afrikaanse bevolking? Dat kan, zegt hij: “Ghana is een polygame samenleving. Mannen trouwen daar tot vier vrouwen, maar wel allemaal één voor één. Per bruiloft is de man dus steeds ouder, maar hij trouwt wel elke keer een vrouw van rond de twintig jaar. Stel dat mannen in deze polygame samenleving een voorkeur zouden hebben om het bed te delen met hun jongere vrouwen, dan zou de theorie kunnen kloppen.”

Cougar

Maar goed, dat is hoe de situatie nu in Ghana is. Kan de theorie ook het ontstaan van de menopauze bij de mens verklaren? Van Bodegom: “Studies hebben aangetoond dat mensen heel lang geleden in polygame samenlevingen hebben gewoond. Onze wijdverbreide monogame samenleving is waarschijnlijk een recente ontwikkeling. Als dat zo is, dan zou het Canadese model kunnen kloppen.”

Welk model ook klopt, de vrouw blijft de pechvogel. De Canadezen wijzen er in hun persbericht even fijntjes op: als de vrouw namelijk in de geschiedenis van de mens voor steeds jongere bedpartners had gekozen, had de man nu last van opvliegers gehad. Maar wie weet, als de huidige cougar-trend nog een paar honderd jaar voortduurt, worden de rollen ooit omgedraaid…

Meer weten? In KIJK 7/2013 – in de winkel tot en met 27 juni en hier online te bestellen – staat het artikel ‘Oma’s prehistorische roots’, met meer theorieën en bewijzen over de menopauze.

Bronnen: PLOS ONE, McMaster University via EurekAlert!

Beeld: gorex