Morgen wil de NASA de satelliet IRIS lanceren. Die moet licht gaan werpen op enkele intrigerende zonnemysteries.

Het oppervlak van de zon heeft een temperatuur van een kleine 6000 graden Celsius. Heet, zou je zeggen. Maar een eindje bij de zon vandaan, in de ijle corona, kan het (spreekwoordelijke) kwik oplopen tot meer dan een miljoen graden. Hoe kan dat? Dat is een van de vragen die de NASA hoopt te beantwoorden met de Interface Region Imaging Spectograph, kortweg IRIS.

Details van 240 kilometer

De IRIS-satelliet, die zo’n 140 miljoen euro heeft gekost, wordt als alles goed gaat morgen gelanceerd met een Pegasus XL-raket vanaf een omgebouwd passagiersvliegtuig. Hij moet belanden op een hoogte van circa 650 kilometer boven de Noordpool – een positie waarvandaan hij bijna acht maanden lang ononderbroken de zon kan observeren.

Vanaf die plek zal IRIS onder meer elke 5 seconden een foto van een klein stukje zon maken (ongeveer 1 procent van het totale oppervlak). Hierbij wordt het mogelijk om details te zien die slechts zo’n 240 kilometer groot zijn. De satelliet kijkt daarbij naar ultraviolet licht; licht met een kortere golflengte dan het licht dat mensenogen kunnen zien.

Fonteinen van plasma

Een van de kwesties waar IRIS zich op gaat richten, is die van de Type II-spiculen. Zoals we in 2011 schreven, spelen deze fonteinen van plasma waarschijnlijk een belangrijke rol bij het opwarmen van de corona. Misschien dat we dankzij IRIS straks wat beter weten hoe dat proces precies in zijn werk gaat. Verder beweegt de komeet C/2012 S1 in november dicht langs de zon – een gebeurtenis die de nieuwe satelliet mooi zal kunnen observeren vanaf zijn plekje boven de pool.

Bronnen: NASA, Nature News

Beeld: NASA