Van psychopaten wordt vaak gezegd dat ze zich niet kunnen inleven in anderen. Volgens Groningse onderzoekers kunnen ze dat wél – maar dan moet je het ze eerst vragen.

Met behulp van hersenscans is duidelijk geworden dat psychopaten minder empathie tonen, waardoor het voor hen minder moeilijk is om mensen pijn te doen. Maar als je ze vraagt om zich in te leven in een ander, dan worden hun empathische hersengebieden wel actief.

Spiegelsysteem

De hersenactiviteit van 18 psychopaten en 26 controlepersonen werd in een MRI-scanner gemeten in twee fasen. In de eerste fase zagen de proefpersonen filmpjes van twee mensen die elkaars handen op verschillende manieren aanraakten. De resultaten waren zoals verwacht: de psychopaten toonden minder activiteit in hun zogenoemde spiegelsysteem, dat je activeert als je met iemand meevoelt.

In de tweede fase, waarbij de proefpersonen werd gevraagd om zich in te leven in de mensen uit de filmpjes, werd hun spiegelsysteem wel geactiveerd. De Groningse onderzoekers publiceerden daarom vandaag in het tijdschrift Brain dat psychopathie waarschijnlijk te maken heeft met het feit dat psychopaten minder geneigd zijn om spontaan empathie te tonen.

‘Even inleven alstublieft’

De onderzoekers plaatsen zelf wel een kanttekening bij hun resultaten: de psychopate proefpersonen zijn een zeer selecte groep. De achttien mensen waren namelijk veroordeeld, terwijl psychopathie ook veel voorkomt bij niet-criminele mensen (psycholoog Kevin Dutton vertelde in KIJK 4/2013 hoe dat zit).

De resultaten van de selecte groep zouden echter wel verklaren waarom criminele psychopaten aan de ene kant hun slachtoffers kunnen verleiden, maar ze aan de andere kant pijn kunnen doen. Of de psychopaten in deze situaties zelf hun empathie ‘aan en uit’ kunnen schakelen, is nog onbekend. Voorlopig lijkt het dus niet zo slim om de huidige behandeling te vervangen door de vraag ‘Wil je je eerst even inleven voor je iemand een klap verkoopt?’

Bronnen: Brain, Oxford University Press via EurekAlert!

Beeld: Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences