Aan de hand van zwarte vlekken hebben onderzoekers bewezen dat je hersenen meer werk verzetten dan nodig. En dat terwijl wetenschappers lang dachten dat de hersenen dat niet deden.
In slechte films zie je nog wel eens psychiaters die aan de hand van zwarte vlekken hun patiënten een eind weg laten associëren. Wetenschappers van de Universiteit van Arizona hebben voor hun onderzoek een vergelijkbare methode gekozen. Daaruit bleek dat de hersenen op een andere manier werken dan we eigenlijk altijd dachten.
Het onderzoek is gedaan aan de hand van drie verschillende soorten vlekken, die hieronder staan afgebeeld. Bij de eerste soort is de zwarte vlek betekenisvol, zoals bijvoorbeeld de telefoon. Bij de tweede soort vlek is juist de achtergrond betekenisvol, zoals bij de zeepaardjes te zien is. De derde soort vlek heeft in zowel de achtergrond als in zwarte vlek geen enkele betekenis.
De deelnemers aan het onderzoek kregen een muts op met elektroden die een EEG – een soort hersenscan; zie foto – maakt. Vervolgens kregen ze de bovenstaande plaatjes te zien en werd ze gevraagd of ze dingen herkenden. Zoals de wetenschappers al hadden verwacht, werden de zwarte vlekken uit de eerste rij aangemerkt als betekenisvol. Dat betekent dus de proefpersonen de achtergrond als betekenisloos aanmerkten.
‘Muts’ voor een EEG.
Misschien een nuttig proces
Toch is dat niet de conclusie van de EEG. Daaruit blijkt dat de hersenen ook de achtergrond als betekenisvol analyseren. Alleen wordt die analyse door de hersenen op het laatste moment afgewezen, waardoor je zelf denkt dat alleen de zwarte vlek – de telefoon – betekenis heeft.
Dat de hersenen de moeite nemen om ook betekenisloze objecten te analyseren, is erg bijzonder. Die processen kosten de hersenen eigenlijk veel onnodige energie.
Toch zou het een nuttig proces kunnen zijn voor ons, denken de onderzoekers. Op dit moment wordt er uitgezocht welk deel van de hersenen actief is tijdens dit proces. Dan moet blijken wat precies het nut is van het ‘overanalyseren’ van objecten.
Bronnen: Psychological Science, Association for Psychological Science via EurekAlert!
Beelden: John A Beal/CC BY 2.5 (header), Aschoeke/CC BY-SA 3.0 (EEG)