We vinden de wereld waarin we leven volstrekt vanzelfsprekend. Maar vul één feit anders in, en hij ziet er plots volkomen anders uit. In deze serie kleuren we elke aflevering zo’n ‘wat als…’-scenario in. Deze keer: wat als de aardappel niet door de Spanjaarden naar Europa was gehaald?
Voor ons, aardappeleters, lijkt een geschiedenis zonder de welbekende pieper op z’n zachtst gezegd onwaarschijnlijk. Toch had het zomaar gekund dat aardappels, net als bijvoorbeeld quinoa, pas de laatste jaren bekendheid kregen in Europa.
De aardappelplant (Solanum tuberosum) groeide oorspronkelijk alleen in het Zuid-Amerikaanse Andesgebergte en was de belangrijkste voedselbron van de daar levende Inca’s. Toen de Spaanse ontdekkingsreiziger Francisco Pizarro en zijn mannen het Incarijk rond 1532 onderwierpen, stuitten ze op de aardappel. De volgelingen van Pizarro waren bepaald niet ondersteboven van de lelijke en volgens hen onsmakelijke klompjes. Maar omdat de Inca’s geen tarwe verbouwden of veeteelt bedreven, hadden de nieuwkomers weinig keuze.
Dat is ook de reden dat de Spaanse schepen op de terugweg voornamelijk maïs en aardappels meenamen als proviand: het was het enige houdbare voedsel dat de westkust van Zuid-Amerika te bieden had. Hoewel de geschiedenis niet precies vermeldt hoe of wat, is het overduidelijk dat de overgebleven aardappels in Spanje aan land zijn gebracht en in de grond werden gestopt. Op die manier maakte de pieper dus de oversteek naar Europa.
Maar stel nou dat de mannen van Pizarro nooit hadden ontdekt dat die onaantrekkelijke knolletjes eetbaar waren? Of dat niemand de moeite had genomen om ze bij terugkomst aan land te brengen en te poten? Dan had het misschien nog eeuwen geduurd voordat Europa kennismaakte met Solanum tuberosum. Als dat al was gebeurd…
Dit is het begin van een artikel, te vinden in KIJK 2/2014. Dit nummer ligt in de winkel van 9 januari tot en met 5 februari.
Meer informatie:
- Smithsonianmag.com: How the potato changed the world
- Open Salon.com: The tale of the potato
- Agrico.nl: Oorsprong en familie van de aardappel
Beeld: Ada van der Linden