Hendrikje van Andel-Schipper, overleden in 2005, is met haar 115 jaar de oudste persoon in de Nederlandse geschiedenis. Nieuw onderzoek van de Vrije Universiteit laat zien dat haar bloedcellen zo goed als uitgeput waren.

De onderzoekers ontdekten dat vrijwel alle bloedcellen van de oude vrouw afstamden van slechts twee stamcellen. Dit terwijl we naar schatting toch echt zo’n dertienhonderd bloedstamcellen hebben. Zijn al die andere stamcellen dan doodgegaan? Als dat zo is, ligt volgens de onderzoekers de eindigheid van het menselijk leven wellicht vast in een maximum aantal celdelingen.

Continu aangevuld

Ons bloed wordt continue aangevuld met nieuwe bloedcellen. Deze bloedcellen worden in het beenmerg aangemaakt door de bloedstamcellen, die zichzelf kunnen delen en ontwikkelen tot elk type bloedcel. Delingen kunnen mutaties met zich meebrengen, wat soms leidt tot ernstige ziektes zoals kanker. Maar meestal gaat het goed. Zo werden er in het bloed van de 115-jarige vrouw vierhonderd mutaties gevonden zonder dat die hadden geleid tot een ziekte. Door de gezonde mutaties te onderzoeken kwamen de onderzoekers op een verrassende ontdekking. Alle bloedcellen stamden af van slechts twee bloedstamcellen.

Vervolgens bekeken ze bij Van Andel-Schipper – die haar lichaam beschikbaar had gesteld aan de wetenschap – de telomeren van de bloedcellen. Dit zijn de uiteinden van de chromosomen, die bij elke celdeling iets korter worden. Deze waren opvallend kort. De onderzoekers denken nu dat de meeste van de oorspronkelijke bloedstamcellen zijn gestorven doordat de telomeren te kort werden.

Uitgeputte stamcellen

Het lijkt er dus op dat wanneer je lichaam het lang volhoudt, het uitgeput raken van de bloedstamcellen ervoor zorgt dat je toch niet veel langer leeft dan 115 jaar. De onderzoekers gaan nu van meer heel oude mensen het bloed analyseren om te kijken of deze theorie klopt.

Bronnen: Genome Research, Vrije Universiteit van Amsterdam via EurekAlert!

Beeld: Houghi/CC BY-SA 3.0

Tekst: Tom Gerrits