Een veelbesproken planetenstelsel blijkt een stuk kleiner dan gedacht. En daarmee is een tweetal exoplaneten dat mogelijk leven bevat van tafel geveegd.
Er is de afgelopen jaren aardig wat afgesteggeld over de ster Gliese 581: die zou beschikken over vier, vijf of zelfs zes planeten, afhankelijk van welke sterrenkundige je het vroeg. Een Amerikaans team van astronomen denkt nu het pleit te hebben beslecht, zo melden ze in een Science-publicatie. Het zijn… maar drie planeten.
In het rond gesjord
De zes al dan niet bestaande planeten van Gliese 581 werden ontdekt met de zogenoemde dopplermethode. Die maakt handig gebruik van het feit dat een ster door de zwaartekracht zijn planeten in het rond wordt gesjord. Beweegt de ster daarbij naar ons toe, dan wordt het licht dat hij uitzendt ietsje blauwer. Beweegt de ster daarentegen van ons af, dan wordt het licht juist ietsje roder. Uit die blauw- en roodverschuivingen van het sterrenlicht is vervolgens af te leiden hoe het bijbehorende planetenstelsels in elkaar zit.
Alleen: het blijkt nog best ingewikkeld om op die manier te bepalen om hoeveel planeten het precies gaat. Aanvankelijk zou Gliese 581 drie planeten hebben, aangeduid met de letters b, c en d. Vervolgens werd planeet Gliese 581 e ontdekt (en de omlooptijd van d verlaagd van 82 naar 66 dagen). Daarna werden er nog twee planeten geclaimd, f en g, die door andere astronomen gelijk in twijfel werden getrokken. Van planeet f wordt inmiddels alweer een tijdje aangenomen dat hij waarschijnlijk niet bestaat, terwijl de status van planeet g onduidelijk bleef.
Paul Robertson en collega’s hebben nu nog eens goed naar het licht van Gliese 581 gekeken. Ze baseerden zich daarbij op gegevens verzameld door het instrument HARPS (High Accuracy Radial Velocity Planet Searcher), dat is gekoppeld aan een Europese telescoop in Chili. En uit die gegevens blijkt volgens hen dat de signalen van planeten d en g het gevolg zijn van activiteit in de ster zelf.
Levenloos stukje ruimte
Daarmee blijven alleen de planeten b, c en e over. Jammer, want dat zijn nou net de planeten waarvan allang vast staat dat er geen vloeibaar water voor kan komen – en dus geen leven zoals wij dat kennen. Daarmee wordt Gliese 581 gedegradeerd van een ster met mogelijk meerdere ‘bewoonbare’ planeten tot een klein en hoogstwaarschijnlijk levenloos stukje ruimte. Tenminste, als de studie van Robertson en collega’s daadwerkelijk het laatste woord blijkt in de Gliese 581-soap.
Het onderstaande, korte filmpje geeft weer hoe ons beeld van het Gliese 581-planetenstelsel de afgelopen jaren is veranderd:
Bronnen: Science Express, Pennsylvania State University
Beeld: ESO