KIJK-hoofdredacteur a.i. Inge Fraters over de laatste jaren van de Koude Oorlog en het toekomstscenario ervan.
“Zonder WO I zou Rusland, in 1914 de snelst groeiende economie van Europa, zich vrijwel zeker op een kapitalistische manier verder hebben ontwikkeld.” Het is maar een van de vele intrigerende zinnen uit het artikel op pagina 26, waarin Maarten Muns uiteenzet wat er zou zijn gebeurd als WO I nooit was uitgebroken. Zoals dat hoort in een goeie ‘wat als…’-aflevering schept hij een alternatieve wereld door één enkel feit te veranderen en van daaruit verder te redeneren. Een wereld waarin geen Russische revolutie zou hebben plaatsgevonden, geen WO II en geen Koude Oorlog…
Nu maken we in dit artikel denkstappen die je net zo makkelijk anders had kunnen zetten. En uiteraard kende de echte wereld wel een WO I, een WO II en een Koude Oorlog. Zelf groeide ik op tijdens het staartje van die laatste. Met ‘De Bom’, met Reagan en Brezjnev en met het IJzeren Gordijn tussen Oost-en West-Europa nog stevig op zijn plek. Mijn kijk op Brezjnev (eng!) en de Sovjet-Unie was ongetwijfeld flink gekleurd door propaganda (en door de videoclip van Two tribes van Frankie Goes to Hollywood, maar dat terzijde).
De Muur viel, het IJzeren Gordijn werd gesloopt, de Sovjet-Unie hield op te bestaan en de Koude Oorlog smolt weg. Er brak een periode aan van relatieve rust en een tijdlang dacht ik dat het wel goed zou komen tussen Rusland en het Westen. Totdat Poetin aan de macht kwam. Een verbeten figuur, die ik heel veel enger vindt dan ik Brezjnev ooit heb gevonden. Maar is dat ook terecht?
Juist die vraag staat centraal in het openingsartikel van deze KIJK, dat op allerlei manieren een fascinerende tegenhanger vormt van de ‘Wat als…’. Daar waar Maarten Muns in een denkbeeldig scenario de 20ste-eeuwse Koude Oorlog vrolijk uitgumt, onderzoekt Leo Polak of een grimmige 21ste-eeuwse Koude Oorlog een realistisch toekomstscenario is. Oftewel: hoe serieus moeten we de huidige Russische dreiging eigenlijk nemen? Bouwt Poetin aan een nieuwe Sovjet-Unie, of is dat een te simpele denkstap? Je leest het op pagina 14.
Deze column vind je ook terug in KIJK 13/2014.