Wetenschappers hebben ontdekt dat een bepaald eiwit in menselijke cellen andere eiwitten kan vormen zonder het ‘recept’ op het DNA te lezen. 

DNA wordt gekopieerd naar RNA en dat wordt weer afgelezen voor het maken van aminozuren – verbindingen die samen eiwitten vormen. Tenminste, dat dachten wetenschappers altijd. Nu hebben ze ontdekt dat een eiwit ook zonder de genen kan worden gevormd. Het eiwit Rqc20 kan zelf bedenken wat het volgende aminozuur moet worden, zonder dit af te lezen van het RNA.

Opruimtroepen

Normaal gesproken wordt DNA gemaakt door ribosomen. Die lezen de genetische code af en zetten deze stapje voor stapje om in de juiste aminozuren. Als er iets fout gaat kan het ribosoom hiermee stoppen en komen er eiwitten die het ribosoom afbreken en de boel opruimen. Het halve eiwit waar het ribosoom mee bezig was, wordt later hergebruikt.

Een van de opruimtroepen, het eiwit Rqc20, blijkt echter te zorgen dat het ribosoom nog snel een aantal aminozuren (alanine en threonine) aan het halve eiwit toevoegt. De volgorde waarin de aminozuren worden toegevoegd, varieert. Volgens de onderzoekers lijkt het op bijvoorbeeld het machinaal in elkaar zetten van een auto. Wanneer de instructies zijn verloren, kunnen bepaalde machines nog steeds doorgaan en bijvoorbeeld wielen en spiegels aan de auto zetten.

Mislukt

Het ‘mislukte’ eiwit functioneert waarschijnlijk niet zoals het zou moeten (net zoals een auto met een paar extra wielen, maar zonder motor niet werkt). Toch kunnen de extra aminozuren handig zijn. Het eiwit kan bijvoorbeeld het signaal afgeven dat het moet worden vernietigd of kan een signaal afgeven als onderdeel van een test om te kijken of de ribosomen goed functioneren. Juist dit proces, denken onderzoekers, werkt misschien niet goed bij patiënten met ALS, Alzheimer en Huntington.

Bronnen: Science, University of Utah Health Sciences via EurekAlert!

Beeld: Janet Iwasa, Ph.D./University of Utah