Een vrouwelijke schildwants legt donkere eitjes op een donker oppervlak en lichte eitjes op een licht oppervlak. Het is daarmee de eerste diersoort waarvan bekend is dat vrouwen hun eieren doelbewust van kleur kunnen laten veranderen.
Paul Abram, promovendus aan de Universiteit van Montreal, ontdekte een bijzondere eigenschap van de schildwants Podisus maculiventris. Vrouwtjes van deze soort kunnen eieren leggen in verschillende kleuren. Abram denkt dat ze de eitjes die op zonnige plekken zijn gelegd zo beschermen tegen UV-licht. Mogelijk zijn de eitjes door hun schutkleur ook beter beschermd tegen roofdieren.
Kruiswoordpuzzel
Abram was eigenlijk helemaal niet van plan om schildwantsen te onderzoeken, maar was geïnteresseerd in parasitaire wespen. Hij hield schildwantsen als gastheer voor de wespen en bedekte de bodem van de kooi met krantenpapier. Toen hij een kruiswoordpuzzel onderin de kooi had gelegd, viel hem iets geks op: de schildwantsmoeder had donkere eitjes gelegd in de donkere vakjes van de puzzel en lichte eieren in de lichte vakjes.
Om dit intrigerende fenomeen verder te bestuderen, verfde Abram de bodems van een aantal petrischaaltjes wit of zwart. Hij plaatste de insecten in een van de schaaltjes en ja hoor: in de donkere schaaltjes belandden donkere eieren en in de lichte schaaltjes lichte eieren.
Daarna vroeg Abram zich af: kunnen de dames de kleur van de eieren aanpassen of veranderen de eitjes zelf van kleur? Om dit te onderzoeken, plaatste Abram de moeders in licht mét en licht zónder ultraviolet (UV). Als de eitjes zelf van kleur konden veranderen, zou dat volgens Abram alleen gebeuren in licht met UV-straling. Omdat de moeders ook donkere eieren legden in licht zónder UV-licht, concludeerde hij dat die hun eieren veranderen voordat ze die leggen.
UV-licht filteren
Maar waarom zou een schildwantsmoeder de moeite doen om haar eitjes een pigment te geven? Om dat te onderzoeken, zette Abram de beestjes op een sojaplant. De vrouwtjes bleken donkere eitjes bovenop de bladeren te leggen en lichte eitjes onder de bladeren. Abram denkt daarom dat het pigment, net als het pigment in de mensenhuid, bedoeld is om te beschermen tegen de nadelige effecten van UV-licht. Onder de bladeren zijn de eitjes al beschermd; bovenop de bladeren voegt moeder wat extra pigment toe dat als zonnebrand kan werken.
Een andere mogelijkheid is dat de verkleuring het nageslacht moeilijker zichtbaar maakt voor roofdieren. Het pigment zou de eitjes een schutkleur geven waardoor ze minder snel worden opgegeten en dus een grotere overlevingskans hebben.
Doelbewuste aanpassing
Verschillende kleuren eieren zijn niet nieuw. Ook bepaalde soorten vogels en insecten kunnen hun eitjes verschillende tinten geven. Meestal gebeurt dat echter doordat het dier ouder wordt of ander voedsel eet. De schildwants past haar eitjes doelbewust aan op basis van een verandering in de hoeveelheid licht. En er zijn nog geen andere dieren bekend die dit kunnen.
Bronnen: Current Biology, Cell Press via EurekAlert!
Beeld: Russ Ottens/University of Georgia/Bugwood.org/CC BY 3.0