Vijftig jaar geleden begon in Indonesië een van de heftigste massamoorden uit de twintigste eeuw, die minstens een half miljoen mensen het leven kostte. En de gebeurtenissen van toen werpen nog steeds hun schaduw over het reusachtige Aziatische land.
Het Krokodillengat. Zo heet de plek aan de rand van de Indonesische hoofdstad Jakarta waar op 4 oktober 1965 de lijken van zes generaals uit een oude afvalput worden gehaald. Verslaggevers en fotografen staan er met hun neus bovenop, want de autoriteiten willen dit breed uitmeten. De generaals zijn een paar dagen eerder vermoord tijdens een mislukte staatsgreep. Maar voordat de mannen werden doodgeschoten, zo wil het verhaal, zijn ze beestachtig mishandeld. Aan stukken gesneden met scheermesjes zelfs. Door communisten.
En dat had dan het begin moeten zijn van een veel groter bloedbad, als onderdeel van een communistische omwenteling. Volgens de geruchten waren de massagraven al gedolven en lag het wapentuig klaar – inclusief gereedschap om de ogen van de slachtoffers uit hun schedel te lepelen.
Maar er gebeurt iets heel anders. Nauwelijks twee weken later ontketent het leger een heksenjacht tegen de communisten, die op zijn minst 500.000 mensen het leven zal kosten. Deze slachting verandert de loop van de Indonesische geschiedenis volledig en is al een halve eeuw omringd door geheimen en taboes. Hoe kon het destijds zo gruwelijk uit de hand lopen? En waarom is dit drama in Indonesië nog steeds een bijna onbespreekbaar onderwerp?
Dit is het begin van een artikel te vinden in KIJK 10/2015. Dit nummer ligt in de winkel van 17 september tot en met 21 oktober.
Bekijk hieronder een documentaire over Indonesië in 1965:
Meer informatie:
- NPO: Documentaire De coup van ’65
- Indoweb: ‘Bewijs voor moord 500.000 Indonesische communisten’
- Trouw: Het trauma van 1965 jeukt en zeurt
- New Left Review: Exit Suharto – Obituary for a mediocre tyrant
- Slate.com: The murders of Gonzago
- NPO Geschiedenis/Andere Tijden: Zwarte Sinterklaas
- Parool: Kritisch symposium in Amsterdam over massamoorden in Indonesië
Tekst: Leo Polak
Beeld: Rettmann/Corbis/NH