In Brazilië zijn een afgehakt hoofd en twee handen tevoorschijn gekomen van maar liefst negenduizend jaar geleden; een record. Maar wat is hier destijds precies gebeurd?

Als er een onthoofding in het nieuws komt, denken we tegenwoordig gelijk aan IS. Deze keer gaat het echter niet om het Midden-Oosten, maar om een heel ander deel van de wereld: Brazilië. Daar is namelijk het oudst bekende afgehakte hoofd gevonden van het continent, zo schrijven onderzoekers deze week in het wetenschappelijke tijdschrift PLOS One.

Losgedraaid?

De macabere vondst werd gedaan door promovendus André Strauss (Max Planck-instituut voor Evolutionaire Antropologie en Universiteit van Leipzig). Die trof een schedel en twee handen aan onder een rots – en kon vervolgens nergens de rest van het skelet vinden.

Het hoofd moet zo’n negenduizend jaar geleden van het lichaam zijn gescheiden. Daarmee is de vondst bewijsmateriaal voor met afstand de oudst bekende onthoofding van Zuid-Amerika, en mogelijk zelfs die van heel Amerika.

Het feit dat de onthoofding zo lang geleden heeft plaatsgevonden, roept een nogal onprettige vraag op: hoe is dat destijds in zijn werk gegaan? We hebben het hier namelijk over jager-verzamelaars die nauwelijks gereedschappen tot hun beschikking hadden. Mogelijk werd het hoofd daarom maar gedeeltelijk afgehakt – en daarna met de hand verder losgedraaid en -getrokken, zo suggereerde forensisch wetenschapper Sue Black aan de rest van het team.

Rituele begrafenis?

Dat laatste klinkt als een scene zo gruwelijk dat zelfs Game of Thrones zich er niet aan zou wagen, maar wellicht viel het allemaal nog mee. Het kan namelijk heel goed dat het ‘slachtoffer’ al dood was en dat de onthoofding deel uitmaakte van een rituele begrafenis.

Sowieso wijst een chemische analyse erop dat het om een stamgenoot ging en niet om een lid van een rivaliserende groep. Daarnaast waren de handen op een bijzondere manier voor het gezicht geplaatst: de rechterhand met de vingers naar beneden over de linkerhelft van het gezicht, en de linkerhand met de vingers naar boven over de rechterhelft van het gezicht. Ook dat doet eerder denken aan een ritueel dan aan een brute executie – al is het natuurlijk gissen wat er negenduizend jaar geleden écht is gebeurd, daar in Brazilië.

Bronnen: PLOS One, Phenomena/National Geographic

Beeld: A. Strauss e.a./PLOS One